Zayıflama Çayı Kullanımı ile Gelişen Akut Hepatit – Dyt. Melis Ece BORAN

ZAYIFLAMA ÇAYI KULLANIMIYLA GELİŞEN AKUT HEPATİT

Karaciğer, vücudun en büyük ve metabolik açıdan en kompleks organıdır. Vücut ağrılığının %2’sini oluşturur. İşlevleri:

Kan dolaşımıyla ilgili:

• kanın portal dolaşımdan sistemik dolaşıma geçmesi
• Kanın depo edilmesi
• Detoksifikasyon( toksik maddelerin vücuttan atılması)
• Bağışıklık mekanizmasının oluşması

Dışa atımla ilgili:

• Safra oluşumu ve safranın barsak içine boşaltılması
• Safra tuzları ve kolesterol gibi ürünlerin safraya geçişi
• Ağır metallerin safra ile dışarı atılması

Karbonhidrat metabolizmasıyla ilgili:

• Glikojen yapımı ve depolanması
• Glukoneogenez( glukoz dışı kaynakların glukoza döşümü)
• Glukogenoliz( glikojenden glukoz oluşumu)
• Kan glukozunun regülasyonu( düzenlenmesi)

Protein metabolizmasıyla ilgili:

• Plazma(kan) için protein yapımı
• Üre yapımı( NH₃ (amonyak)à üre)
• Birçok aminoasidin birbirine ya da diğer öğelere çevrilmesi

Yağ metabolizmasıyla ilgili:

• Yağların kanda taşınabilir forma(lipoprotein) dönüştürülmesi
• Yağ asitlerinden enerji eldesi
• Kolesterol ve fosfolidiplerin yapılması
• Safra ve tuzlarının yapımı
• Karbonhidrat ve proteinlerin yağa çevrilmesi

Diğer işlevleri:

• Vitamin depolanması( A-D-B₁₂-K vit.)
• Steroid hormonlarının atımı
• Karotenlerinin A vit. Çevrilmesi
• Amonyağın ortamdan uzaklaştırılması( NH₃ à üre)

Bütün bu özellikleriyle Karaciğer, vücudumuzun fabrikasıdır. Karaciğer hastalıklarının gelişiminde ilaç ve alkol alımı, beslenme, hijyen gibi birçok faktör etkilidir. Beslenme ile ilişkisi olan karaciğer hastalıklarının başlıcaları:  Hepatit, Karaciğer Yağlanması, Siroz.

Hepatit, karaciğerde viral( virüs etkili), toksik( zehirleyici etkili), farmakolojik(ilaç) bir ajan veya immünolojik bir atağın oluşturduğu hasardır. Bu durumda karaciğerde bilirubin denilen madde yıkılamaz. Bilirubin; kanda, dokularda, deride, mukozada ve vücut sıvılarında( ter, idrar vs.) birikerek onları sarıya boyar. Hepatit, akut veya kronik olabilir.

Akut hepatit: karaciğerin 6 aydan kısa süren iltihaplanmasıdır(>6 ay olursa kronikleşir). Karaciğer hasarı iyileşirse fonksiyonlar normalleşir, hasar artarsa ölümle sonuçlanabilir.

Etiyolojisi(nedenleri):

• Viral hepatit- Hepatit A-B-C-D( delta ajanları)
• Aşırı alkol
• Toksinler(zayıflama çaylarının nedeni)
• İlaçlar
• Wilson hastalığı

Belirtileri: akut hepatitli hastada, halsizlik- çabuk yorulma- iştahsızlık- bulantı- kusma- kas ve baş ağrıları- hafif ateş görülebilir. Sarılıkla birlikte dışkı renginde açılma olabilir. Serum transaminaz (ALT-AST) düzeyleri yükselir.

Son zamanlarda birçok bitkisel ürün, çeşitli hastalıklara iyi geldiği ve vücut ağırlığı kaybı sağladığı düşüncesiyle sık sık kullanılmaktadır. Ancak, birçok aktif bileşen içeren bu ürünlerin yan etkisiyle ilgili literatürde yeterli araştırma mevcut değildir. Yapılan bir olgu sunumuyla mevcut olan önemli bir durumu sizlerle paylaşmak istedim.

Olgu sunumu: 36 yaşında, kadın hasta, ishal, halsizlik, bulantı, kusma, vücutta yaygın ağrı şikayetiyle hastaneye başvurmuştur. Hastanın anamnezinde( özgeçmişinde) 3 aydır zayıflamak amacıyla içeriğinde yeşil çay, limon kabuğu, kakule tohumu, ebegümeci, orange pekoe ekstereleri, toz hibiskus çiçeği, maltodekstrin, kafein ve asesulfam bulanan bitkisel çayı kullandığı öğrenildi. Hasta, zayıflama çayını normal çay gibi demleyerek, günde 3 sefer yemeklerden sonra ve her defasında 2çay bardağı içiyormuş. Hastanın laboratuvar bulgularında ALT:5620 U/L, AST:1842 U/L, LDH:1051U/L olup diğer bulguları normaldir. Hasta, doktor tarafından Toksik Akut Hepatit olarak değerlendirilerek tedavi edilmiştir. Bir hafta sonra hastanın şikayetleri azaldı ve laboratuvar bulguları normalleşti. Zayıflama çayını kullanılmaması önerilerek taburcu edildi.  Hastanın sonraki kontrollerinde herhangi bir şikayeti olmamıştır.

Sonuç Olarak:

Karaciğer, birçok kimyasal ajanın temel metabolizma organı olduğu için ilk rahatsızlıklar çoğunlukla bu organda görülür. Maruz kalınan bileşiğin türü ve miktarına bağlı olarak rahatsızlığın görülme ve tedavi süreci değişebilir. Bazı durumlarda toksik ajana maruziyetten aylar sonra ortaya çıkarken, bazen de saatler ya da günler içerisinde toksik hepatit gelişebilir. Genellikle bu durum, toksik maddenin ortadan kaldırılmasıyla tedavi edilir. Ama dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli durum ise; bazı olgularda rahatsızlığın kalıcı karaciğer hasarına, karaciğer yetmezliğine kadar gidebileceğidir.

Ayrıca bu bitkisel zayıflama çayları ile birlikte alınan ilaçlar tek başına tüketimine kıyasla daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Birçok aktif bileşen içeren bu tür çayların, hangi bileşen nedeniyle Karaciğer hasarına neden olduğunu söylemek mümkün değildir. (olguda sunulan vakaya bakarsak, hastanın kullandığı çayın prospektüsünde karaciğer enzimlerinin yükselmesiyle ilgili bir bilgiye rastlanmamıştır.)

Bir diyetisyen olarak; zayıflama çaylarını, haplarını ve tozlarını ASLA tavsiye etmiyorum. Olumlu ya da olumsuz sonuçlarının kesin olarak söylenebilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu nedenle olgu üzerinden, gelişebilecek ve ciddi bir durum olan karaciğer hasarı üzerinde durdum. Özellikle hamileler, çocuklar, yaşlılar ve herhangi bir kronik hastalığı olan bireylerin bu tür durumlarda çok daha fazla dikkatli olmaları gerekir.

Kaynaklar:

1. Diyet El Kitabı, Hatipoğlu Basım ve Yayım, 9. Baskı, 179-185.
2. Karsen H., Çalışır C., Duyu F, Karağaç L., Tavşan Ö.. (2011). Zayıflama Çayı Kullanımına Bağlı Gelişen Akut Hepatit: Bir Olgu Sunumu, Van Tıp Dergisi, 18(2): 110-112.

 Sağlıcakla kalın.

 Melis Ece BORAN