Yumurtanın bileşimi ve önemi – Melis Ece BORAN

YUMURTANIN BİLEŞİMİ VE ÖNEMİ

Yumurta  mı tavuktan çıkar yoksa tavuk mu yumurtadan çıkar? Burada bu sorunun  cevabını bulamayacağız belki ama daha önemli şeyler öğreneceğiz. Bunları sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyarım.

İnsan vücudunun ihtiyaç duyduğu hemen hemen tüm besin öğelerini en uygun miktar ve oranda içeren YUMURTA, üzerinde önemle durulması gereken bir besindir. İçerdiği protein sayesinde et grubu içerisinde yer alır. Maliyeti ucuz, ulaşılabilirliği ve hazırlanması kolay, besin öğesi açısından zengin bir besin olduğu için oldukça çok tercih edilmektedir.

Yumurtalar, farklı büyüklüklerde olabilmektedir. Dış kabuğu beyaz ya da sarı renklidir. Ortalama %11’i kabuk, %58’i beyaz(ak) kısım ve %31’i ise sarı kısımdan oluşmaktadır. Yumurtanın beyazı ve sarısındaki besin öğeleri içerik olarak farklılık göstermektedir.

Bir tam yumurtayı ele alacak olursak; yumurta sarısı enerjini ¾’ünü, yağın ve A, D, E vitaminlerinin tamamını, kolin, fosfor(P), demir(Fe) ve kalsiyum(Ca) ‘un büyük çoğunluğunu, protein ve riboflavinin(B₂)’nin yarıya yakın kısmını içermektedir. Yumurta beyazında ise bir tam yumurtanın içerdiği protein ve riboflavinin yarıdan fazlası bulunur.

• Demir :Yumurtada bulunan demir (Fe), etteki demire benzer.
  Demir kana kırmızı rengini veren hemoglobinin yapısına katıldığı için kan yapımında oldukça öneme sahiptir. Demir yetersizliğinde halk arasında Kansızlık olarak bilinen Anemi oluşmaktadır. Bu durum özellikle çocuklarda ve gebelerde oldukça risk taşır. Çocuklarda ve gebelerde anemi riski mevcutsa yumurta tüketimi arttırılmalıdır. Ancak yumurtanın tüketim miktarı kadar doğru tüketimi de demir emilimi için önemlidir. Örneğin yumurta ile çay beraber tüketildiğinde çayda bulunan Tanen denilen bileşenler yumurta sarısındaki demirin emilimini olumsuz etkilemektedir. Bu yüzden çay öğünlerle beraber tüketilmemeli, öğünden en az 45 dakika önce ya da sonra içilmelidir. Ayrıca yumurta yanında bir C vit kaynağı besinle beraber tüketildiğinde demirin emilimi artmaktadır.

  

• Çinko: Yumurta çinko(Zn) minerali için de iyi bir kaynaktır. Çinko; büyüme-gelişme, bağışıklık sistemi, üreme ve yara iyileşmesinde görevlidir. Özellikle çocukluk çağı için oldukça önemlidir.
• D Vitamini :sadece sayılı besinlerde bulunan bir vitamindir. O besinler arasında yumurta büyük öneme sahiptir. D vitamini esasen deride güneş ışınlarından sentezlenir ve diğer adı da “Güneş Işığı Vitamini” dir. D vitamini, kalsiyum metabolizmasında etkili olduğu için kemik ve dişlerin gelişiminde oldukça önemlidir.
• A Vitamini :Yumurta sarısında bulunan A vitamini, gözün iyi görmesi, kemik ve vücut hücrelerinin gelişimi ve deri sağlığı için gereklidir. Ayrıca solunum ve sindirim sisteminin sağlıklı olmasını ve vücudun enfenksiyolara karşı korunmasını sağlar.
• E Vitamini : Yumurtada E vitamini’de bulunmaktadır. E vitamini, antioksidan (oksidasyon önleyici) etkilidir, vücudu zararlı maddelere karşı korur.
• C Vitamini : Yumurtada sadece C Vitamini bulunmaz. Bu nedenle C vit. içeren besinlerle(yeşil yapraklı sebzeler, turunçgiller vs.) beraber tüketimi hem C vit. alımını hem de Fe emilimini arttırır.
• Kolin : Yumurta kolin için önemli bir kaynaktır. Kolin, beyin gelişimi ve işlevi için önemlidir. Sinir sisteminde iletimi sağlayan ASETİL KOLİN için kaynaktır.

Yumurta sarısında bulunan Karetonoidlerden Lutein ve Zeaksantin, göz sağlığının gelişiminde olumlu özelliklere sahiptir, yaşlanan gözlerde maküler dejenerasyonu ve katarakt oluşumunu engeller. Ayrıca vücutta oluşabilecek enflamasyonu önler. Yapılan araştırma sonuçlarına göre, bu maddelerin vücut tarafından kullanılabilirliği diğer besinlere göre yumurtada daha yüksek bulunmuştur.

Altmış gram ağırlığında bir yumurta;

• Yaklaşık olarak 70 kkal enerji içerir.
• Yaklaşık olarak 6 gram protein içerir. Bunun %45’i sarısında %55’i ise beyazında bulunmaktadır. Yumurta proteinleri esansiyel aminoasitlerin tamamını içerir. Yumurta proteinlerinin tamamı vücut proteinlerine çevrilmektedir. Bu durumdan dolayı yumurta için “Yüksek Kaliteli Protein Kaynağı” denmektedir. Aminoasit örüntüsü anne sütüne benzeyen tek besin Yumurta’dır.
• Yaklaşık olarak; 5 gram yağ içerir. Bunun 1,5 g’ı doymuş, 3,5 g’ı doymamış yağ asididir. Yumurtada bulunan bütün yağlar sarısındadır. Yumurta beyazı yağ içermemektedir.

Sağlıklı ve mutlu günler
Melis Ece BORAN