Yeni İs Kanunu Yururlukte

HAYATIMIZI VE İŞİMİZİ DEĞİŞTİREN KANUNLAR YÜRÜRLÜKTE

Türkiye’de yaklaşık 75 milyon vatandaşın hayatında önemli değişiklikler getirecek olan yeni kanun ve düzenlemeler bugünden itibaren yürürlüğe giriyor. Bunlardan yarım asırlık yasanın yerine geçen yeni Türk Ticaret Kanunu, iş hayatını yeniden düzenliyor. Günlük hayatımızda da birçok değişikliği düzenleyen Yeni Türk Ticaret Kanunu, aynı zamanda balkonda mangal, otobüslerde soğan, lahmacun gibi rahatsız edici yiyecekleri yasaklarken, kamyon kasalarındaki ‘Kaderimse çekerim’ gibi yazıları kaldırıyor. Bugün yürürlüğe giren kanunlardan Borçlar Kanunu da borç ilişkilerinden ev sahibi-kiracı ilişkilerine kadar birçok alanda yeni düzenleme getiriliyor.

Az tuzlu, bol kepekli ekmek

Dün Resmi Gazete’de yayınlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenliyor. Bugün yürürlüğe giren düzenlemeler ise A sınıfın altındaki beyaz eşyaların satışını yasaklayan Enerji Verimliliği Strateji Belgesi, vergi ve prim alacaklarına ilişkin borçlarını ödemeyen mükelleflere kolaylık getiren ikinci af düzenlemesi, ekmek başta olmak üzere gıda maddelerinin özeliklerini değiştiren Türk Gıda Kodeksi Tebliğ’den oluşuyor. Ekmekler bugünden itibaren, az tuzlu ve bol kepekli olacak, ambalajlı satılacak.

TÜRK TİCARET KANUNU

İş hayatı baştan sona yeniden şekillendi

Yarım asırlık Türk Ticaret Kanunu tarih oldu. Üzerinde geçen hafta yapılan değişikliklerle bugün yürürlüğe giren yeni Türk Ticaret Kanunu ticaret hayatına yeni düzenlemeler getirirken, günlük hayatımızda da önemli değişikliklere neden olacak.

– Şehirlerarası yolculuklarda yumurta, soğan, pide, lahmacun gibi kötü kokan yiyecekler yenilmeyecek.

– Otobüslerde kedi, köpek, tavuk, horoz gibi canlı hayvan taşınmayacak. Gece yarısından sonra yolcuların uyuduğu saatte yüksek sesle müzik çalınmayacak.

– Taksitli satış ve tüketici kredilerinde dürüst davranılmaması haksız rekabet olarak sayılacak. Uygulanan faiz veya vade farkı, ödemelerin nasıl yapılacağı açıklanacak.

– Ticaret unvanına, ‘Türk’, ‘Türkiye’, ‘Cumhuriyet’ ve ‘Milli’ kelimelerini Bakanlar Kurulu kararı olmadan koyan tacirler, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacak.

– Kamyoncular araçlarına duygu ve düşüncelerini aktardıkları ‘Baba yorgun dalaşma’, ‘Dillerdeyiz köylü güzeli’, ‘Kaderimse çekerim’ gibi yazıları yazamayacak.

– Şirket müdürlerinden en az birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması ve bu müdürün şirketi tek başına temsile yetkili olması zorunluluğu kalkıyor.

– Anonim veya başka bir şirket kurmak, şirketin sermayesini artırmak amacıyla ya da vaadiyle halktan para toplanabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu’ndan izin alınacak. SPK’dan izin almadan halktan para toplayanlara 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilebilecek.

– Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi içinde elde edilen neticeleri, açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorunda olacak. Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defterikebir ve envanter defteri ile defterlerin açılış onayı, kuruluş sırasında noter tarafından yapılacak.

– Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilecek. Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması halinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmayacak.

– Taşıma işlerinde eşyanın kaybolmasından veya hasara uğramasından doğan talep hakları, teslimi takip eden 3 iş günü, açıkça görülmüyorsa 14 iş günü içinde taşıyıcıya bildirilmemişse sona erecek.

– Yönetim kurulu üyelerinin yakınları, şirkete nakit borçlanamayacak, bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremeyecek.

– Müşteri, malın değeri konusunda yanıltılamayacak ve karar verme özgürlüğüne, verilen hediyelerle etki edilemeyecek. Kapıdan veya yoldan çevirerek yapılan satışlar, saldırgan satış yöntemi olarak değerlendirilecek.

BORÇLAR KANUNU

Ev sahibi-kiracı ilişkilerinde yeni dönem

Toplam 649 maddeden oluşan Borçlar Kanunu, borç ilişkilerinden ev sahibi-kiracı ilişkilerine kadar birçok alanda yeni düzenleme getiriyor.

– İntifa ve oturma hakkı sahipleri, binanın bakımındaki eksikliklerden doğan zararlardan maliki ile birlikte sorumlu olacak.

– Kiracının ödemediği elektrik, su gibi faturalar, tahliyesine sebep olabilecek.

– Balkonda mangal yapılması kiracının tahliyesine neden olabilecek.

– Kiralık yerle ilgili zorunlu sigorta, vergi ve benzeri yükümlülükler mal sahibi tarafından karşılanacak.

– Kira bedellerinde yapılacak artış, bir önceki yılın üretici fiyat endeksini geçemeyecek.

– Eşlerden biri yazılı izin vermedikçe diğer eş hiçbir şekilde bir başkasına kefil olamayacak. Kefil olanın rızası olmadıkça kefalet miktarında artırma yapılamayacak.

– Kiracı, mal sahibinden kiralanan yerle ilgili ayıbın uygun bir sürede giderilmesini isteyebilecek. Ayıp giderilmezse, kiracı kendisi ayıbı giderecek. Bedelini kiradan kesecek.

– Konut veya çatılı işyerlerinde mal sahibine verilen depozito, üç aylık kira bedelini aşamayacak. Depozito harcanmayacak.

– Kanuni mirasçıların dışında, aralarında resmi bir anlaşma olmayan nişanlı, sevgili gibi kişiler de tazminat isteyebilecek. Sevgililer birbirleri hakkında maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilecek.

– Haksız fiilden doğan tazminat davalarında zaman aşımı süresi 2 yıla çıktı. Nükleer santrallerden kaynaklanan zararlarda ise bu süre 10 yıl olarak belirlendi.

– Otellerde müşteriye ait eşyaların çalınması durumunda otel, konaklama ücretinin üç katına kadar tazminat ödeyecek.

– Alıcı bir veya daha çok ön ödemede temerrüte düşerse, satıcı borcun tamamını isteyemeyecek. Bu tür durumlarda, borçlu sadece, geciken borçlarını ödemek zorunda kalacak. Geciken borçlar ise faizle ödenecek.

– Ekonomik kriz dönemleri gibi olağanüstü durumlarda sözleşmeler değişen koşullara göre yeniden şekillendirilecek.

– Üretici ve satıcılar, ayıplı maldan doğan zararlardan sorumlu olacaklar. Ayıplı malı satan bir şirket veya kişi, malın ayıplı olduğunu bilmese de, sorumluluktan kurtulamayacak. Ayıplı mal nedeniyle uğranılan zarardan, satan kişi ve şirket sorumlu tutulacak.

– Malın, taksitle satılması halinde özel bir taksitli satış sözleşmesi yapılacak. Taksitle satış sözleşmesi yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmayacak.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU

İşverene büyük sorumluluk ve ceza geliyor

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenliyor.

– İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlayacak, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uydurulması ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışacak.

– İşveren, çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirecek. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamayacak.

– İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirleri yazılı olarak bildirecek.

– Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınacak.

– İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için, çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde A sınıfı, tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en az B sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az C sınıfı belgeye sahip olmaları şartı aranacak.

– İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapacak veya yaptıracak. Risk değerlendirmesinde; belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu, kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi, işyerinin tertip ve düzeni gibi konular dikkate alınacak.

– İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimi almasını sağlayacak. Verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamayacak.

– Yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene, her bir yükümlülük için 2 bin lira, işyerinde işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı görevlendirmeyen işverene, görevlendirmediği her kişi için 5 bin lira ceza verilecek.

– Büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan işverene 50 bin lira, güvenlik raporu hazırlanıp bakanlığın değerlendirmesine sunulmadan faaliyete geçen işyerine 80 bin lira idari para cezası verilecek.