YEME BOZUKLUKLARI

Yeme bozuklukları son dönemde bu cümlelerle dikkat çekiyor. Özellikle genç yaş grubundan kişilerde prevelansı  yüksek olan bu yeme bozuklukları artış gösterdi. Özellikle ergenlik çağı ve sonrasındaki süreçte uyum sağlamaya çalışanlarda gözlemleniyor. Bu bozuklukların gelişimi için güncel açıklamalar çok yönlüdür, diyet yapma davranışının yeme bozukluklarının gelişimine yol açan ortak uyarıcı olduğu vurgulanmaktadır. Modern toplumlarda ince bedene sahip olmak kabul görmektedir. İsteyerek diyet yapanların çoğunluğu daha çekici olma amacındadır. İsteyerek diyet yapanların bir diğer grubu mankenler, dansçılar, balerinler, sporcular, jokeyler gibi iş yaşamlarında rekabetin önemli olduğu kişilerdir ve yeme bozuklukları geliştirme riskleri yüksektir. Bazı kadınların profesyonel ve sosyal taleplerle başa çıkamayıp, çatışma yaşadıkları ve bedensel uğraşlara yönelerek diyet yaptıkları varsayılmaktadır.  Peki nedir bu bozukluklar ve belirtileri nelerdir?

Yeme bozukluklarını  4 madde halinde sıralamak mümkün ;

  • Anoreksiya nevroza
  • Bulimiya nevroza
  • Ortoreksiya nevrıza
  • Gece Yemek Yeme Sendormu
  • Anoreksiya ve bulimiya nevroza yeme bozukluklarının başında gelmektedir, ortoreksiya ve gece yemek yeme sendromu resmi sınıflandırma sistemine girmemiştir.

ANOREKSİYA NEVROZA :

Kişinin şişmanlamamak amacıyla bilinçli olarak aç kalması ve böylece giderek artan kilo kaybı ile seyreden bir yeme bozukluğudur.Kızlarda erkeklerde 20 kat daha fazla görülür. 14 ve 18 yaşında peak yapar.Vücut şekli ve ağırlığının algılanmasında bozukluk görülür.Kilo alma kaygısı aşırı derecede artar. Amenore(adet kesilmesi) görülür. Kusma ile kilonun kontrol altına alınabilineceğini düşünürler.Gıda alımının azaltılması, yoğun ezgersiz, önce tıkanırcası

Anokresiya için 3 psikolojik bozukluk tanımlanmıştır; beden imgesi bozukluğu, bedenden gelen duyumları doğru algılama ve yorumlamada bozukluk ve tüm düşünce ve etkinliklerde kendini gösteren felç edici bir yetersizlik duygusudur. Bu yetersizlik duygusu anoreksiya nervozanın   çekirdek psikopatolojisi olarak kabul edilir.

Fiyolojik Bulguları:
Bu değişiklikler, açlık durumu veya çıkarma davranışlarına bağlıdır ve geri dönüşümlüdür. Kan tablosundaki bozukluklar görülür. Çıkarma davranışları sonucu düşük potasyum düzeyleri gelişir. Bu durumda kalple ilgili sorunlar çıkabilir. Elektrolit bozukluğu olanlarda güçsüzlük, uykuya eğilim,  kalp ritm bozuklukları vardır. Kalp ritmindeki bozukluklar kalp durmasına yol açarak ani ölüm nedeni olabilir. Karaciğerde yağlanma görülebilir. Serum kolesterol düzeyleri yükselebilir. Diş çürümeleri, kuru cilt, tüylenme, osteoporoz, kırıklar,  midedeki boşalmanın gecikmesi, kabızlık, tiroid metabolizmasının düşmesi, düşük beden ısısı diğer biyolojik komplikasyonlardır.

BULİMİYA NEVROZA:

Bulimiya nervoza aşırı yeme atakları  ve ardından gelen kusmaların ön planda olduğu bir yeme bozuklukları tablosudur. Hasta yine zayıf bir beden sahip olmak istediği için anoreksiya nervozadaki gibi yediklerini dışarı atmak, kalori yapıcı etkilerini gidermek için çeşitli yollara başvurur. Ancak bu tabloda farklı olarak hasta hafif kilolu ya da normal beden ağırlığındadır. Genç yaşta bu tür davranışlar sergileyen gençlerin psikopatolojik olarak değerlendirilmesi çok önem taşır. Bulimiyanın sosyal ortam değişikliğinden kaynaklanıyor.Ve diğer bi yandan özerklik oluşturamadığı benliğinde tıkanırcasına yemek yeme davranışını sergilerler. Böylece kontrol edilebilir bir duruma ulaştıkları hissine kapılırlar.

Fizyolojik Bulgular: Çıkarma davranışlarına bağlı anoreksiya nervozadaki benzer tıbbi sorunlar, dişlerde aşınma, parotis bezi büyümesi, mide genişlemesi, yemek borusu zedelenmesi, karın ağrıları, kalp yetersizliği önemli komplikasyonlardır.

ORTOREKSİYA NEVROZA :

Tüketilen yiyeceğin kalitesi, saflığı ve sağlıklı beslenme konusunda aşırı uğraşın ön planda olduğu ortoreksiya nervozada literatürde yerini almaya başlayan bir yeme bozukluğu tipidir.Sağlıklı beslenme konusunda katı kurallarla aşırı uğraşı bu hastaların zamanlarının çoğunu kaplamaktadır ve sosyal işlevlerin bozulmasına yol açabilmektedir. Ortoreksiya nervoza bu açıdan obsesif kompulsif bozuklukla benzerlik göstermektedir.

GECE YEMEK YEME SENDROMU:

Bu bireyler gün boyunca yemek yemelerini kısıtlamakta ve geceleyin bunu telafi edercesine yemek yeme eğilimindedirler. Bu davranış paterni sıklıkla uyku problemlerine neden olur. Bu tip yeme davranışına emosyonel ve biyolojik faktörler (stres, uyku ve açlıkla ilişkili hormonlar) katkıda bulunmaktadır. Bu bireylerde akşam ve gece geç saatlerde yemek yeme hoşnutluktan ziyade gerginlik, suçluluk, utanma duygularına yol açmaktadır. Uykuya dalmakta ve sürdürmekte güçlük vardır.

Yeme bozukluklarının gelişiminde sadece  psikolojik etkilerden ve sosyal çevreden bahsetmek yetersiz kalacaktır. Bazı hormonlar, nörotransmitterler ve diğer moleküller östrojen, serotonin, leptin, ghrelin, alfa-melanosit uyarıcı hormon, kolesistokinin, dopamin, noradrenalin, beyin kaynaklı nörotrofik faktör, agouti-ilişkili protein, nöropeptid-Y, opioidler ve reseptörleri, tiyamin, çinko, omega-3 yağ asitleri yeme alışkanlığı üzerinde etkili olan nöroendokrin ve moleküllerdir.

Yeme bozukluklarının tedavi sürecinde

  • Psikiyatist
  • Psikolog
  • Diyetisyen
  • Sorumlu doktor
  • Hemşire

koordineli çalışmalıdır. Biz diyetisyenlerin bu noktada görevi hastanın sağlık durumuna ve kişisel özellikerine uygun olarak titizlikle oluşturulmuş bir beslenme programı hazırlanmaktır.

[vc_cta h2=”Yazar: HANDE YÜCEL ” txt_align=”center” style=”flat” color=”pink” css_animation=”top-to-bottom”]Sitemizde ilan veya Yazı yayınlamak İsterseniz BURAYI tıklayınız.[/vc_cta]

Hande YÜCEL : Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü 3. sınıf öğrencisi

Kaynak

  • Türkiye Psikiyatri Derneği/ Ruhsal Hastalıklar/Yeme bozuklukları

3.Doç.Dr. Nuran Kanbur  Adolesanlarda  Yeme Bozukluklarına Medikal Yaklaşım Sunumu

4.Üniversite Öğrencilerinde Yeme Bozuklukları Belirtilerini  Yordayıcı Olarak Kontrol Odağı Karşılaştırlması ve  Benlik Saygısının Karşılaştırılması ,2000, Klinik Psikoloji , Atila Erol ,Gülser Toprak, Fadime Yazıcı , Sadıka Erol

  1. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2014;6(4):389-400 doi:10.5455/cap.20140225100233 ,Yeme Bozukluklarında Nöroendokrin ve Moleküler Etkileşimler
mail-grubu