Vücudumuzun Kalkanı: Bağışıklık Sistemi
Bağışıklık sistemi vücudu hastalık yapan mikroorganizmalardan, tümörlerden, yabancı ve zararlı maddelerden korur. Bu sistemin doğru ve yeterli çalışması insan sağlığı için son derece önemlidir.
Bağışıklık sistemi besin ve beslenme alışkanlıklarıyla desteklenebilir. Yani doğru besin seçimleriyle vücudumuzun gripten kansere kadar birçok hastalıkla savaşma kapasitesini artırabiliriz.
Yetersiz beslenen bireylerde bağışıklık sisteminin zayıfladığı toplum arasında bilinmektedir. Ancak fazla besin alımı ve obezite de bağışıklık sistemini düşürür. Yapılan çalışmalarda obez bireylerin bağışıklık sistemlerinin, hastalık yapan mikroorganizmalarla ve tümörlerle daha yavaş savaştığı gösterilmiştir. Tüm bunlar düşünüldüğünde bağışıklık için yeterli ve dengeli beslenme son derece önemlidir.
Bağışıklık Sistemini Destekleyen Besin Öğeleri
Omega-3:
A Vitamini:
Enfeksiyona karşı direnci artırır. Grip, nezle ve üst solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruyucudur. İshallerin tekrarlamasını önler. Antioksidandır.
Kaynakları; bal kabağı, yumurta sarısı, süt, peynir, havuç, kuru kayısı, brokoli, tatlı patates, yeşil yapraklılardır.
A vitamini ısıdan çabuk etkilenir. Örneğin kaynamış sütte A vitamini düzeyi azalır. Yağda yumurtada ısıya direk temas olduğu için A vitamini kaybı fazladır, haşlanmış yumurtada ise kabuk A vitamininin kaybolmasına karşı koruyucu görev üstlenir.
E vitamini:
İltihaplanmayı önler, antioksidandır.
Avokado, yağ çeşitleri, badem, fındık, brokoli, kuru kayısı, hindistan cevizi, papaya vb. E vitamininden zengindir.
C Vitamini:
Vücudun patojen mikroorganizmalarla mücadele yeteneğini artırır. Antioksidandır ve diğer antioksidan maddelerin etkisini de artırır.
Turunçgiller, karnabahar, brokoli, lahana, domates, biber, siyah üzüm, çilek, yeşil yapraklılar gibi besinlerde bulunur. İhtiyaçtan fazla alınan C vitamini idrarla atılır. Yani yeterli seviyede alınması bağışıklığı güçlendirirken fazla alınması bilinenin aksine nezle, grip gibi hastalıklardan korumaz.
Probiyotik-Prebiyotik:
Vücutta yaşayan yararlı-zararlı-ne yararlı ne zararlı pek çok bakteri türü vardır. Yararlı olanlara probiyotik adı verilir. Probiyotikler bağışıklık sistemini destekler ve enfeksiyonları önlemede etkili olurlar. Probiyotik sayısının azalması bireyin bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesine sebep olur.
Vücudumuzdaki bakteri dengesini olması gereken seviyede tutmak adına beslenmenizde probiyotiklere ve o bakterilerin besini olan prebiyotiklere yer vermelisiniz. Elbette bazı durumlarda probiyotik takviyesi alınması da önerilebilir.
Besinlerde probiyotikler; yoğurt, kefir, ayran, tarhana, pastorize edilmemiş turşu (Ancak bu besinlerin içerisinde bulunan bakterilerin, probiyottik desteği alması gereken bir kişiye kesinlikle yeterli olmayacağını belirtmem gerekiyor. Ayrıca saklama ve pişirme koşullarında bakteri miktarının azalacağı unutulmamalıdır.)
Prebiyotikler; soğan, sarımsak, yer elması, muz, tam tahıl ürünler, baklagiller vb.
Çinko:
Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde ve yara iyileşmesinde oldukça önemlidir. Antioksidandır.
Çinko yetersizliği olan bireyler kolay hastalanır, geç iyileşir.
Kaynakları: Kırmızı et, balık, tavuk, yumurta sarısı, arpa, tam tahıllar, süt ve süt ürünleri, ceviz, badem, kuru fasulye şeklindedir.
Folik Asit, B6 ve B12 Vitaminleri:
Eksikliklerinde bağışıklık sistemi güçsüzleşir. Kırmızı et, tavuk, balık, hindi B12 kaynağıdır. Süt ve süt ürünleri de bir miktar B12 içerir. Bitkisel besinlerde B12 vitamini bulunmaz. Folik asit ise en çok koyu yeşil yapraklı sebzelerde, baklagillerde, buğday, yumurta, portakal gibi besinlerde bulunur. B6 kaynakları ise balık, tavuk, baklagiller, tam tahıllar, yağlı tohumlar,ıspanak, muz, şeklinde sıralanabilir.
Bağışıklık Sistemini Destekleyen Fonksiyonel Besinler ve Besin Destekleri
Sibirya Ginsengi: Grip ve nezleden korur.
Ekinezya: Soğuk algınlığı, grip ve diğer enfeksiyonlara karşı kullanılır.
Sarımsak: Vücudu hastalık yapıcı organizmalardan korur. Antiinflamatuardır. Ancak sarımsak tabletlerinin kan sulandırıcı etkilerini göz ardı etmemek gerekir.
Soğan: Vücudu hastalık yapıcı organizmalardan korur. Antiinflamatuardır.
Zencefil: Bağışıklık sistemini destekler. Kan sulandırıcı ilaç kullananların tablet formunu kullanmaması gerekir.
Glutamin: Bağışıklık sistemini destekler. Enfeksiyon sırasında vücuttaki glutamin miktarı %50’ye kadar azalabilir.
Resveratrol: Doğal antibiyotiklerden biridir. Üzüm, yaban mersini, böğürtlen gibi besinlerde bulunur.
Kurkumin: Antiinflamatuar ve antioksidandır. Zerdeçalda bulunur. Besin takviyesi olarak da satılmaktadır.
Karadut: Bağışıklığı güçlendirir. Öksürük ve balgam çıkarmaya iyi gelir
Bal: Antiseptik ve antibakteriyal özelliği vardır.
Propolis: Arıların, kovan ve yavrularını yabancı maddelerden, zararlı mikroorganizmalardan korumak için ürettiği bir maddedir. Güçlü bir antiviral ve antibiyotik etkisi vardır. Aynı zamanda antioksidandır.
Mürver: Grip virüsüne karşı etkilidir. Bağışıklığı destekler.
Ihlamur: Soğuk algınlığına olumlu etkisi vardır.
Siyah Turp: Antibiyotiktir ve enfeksiyonlara karşı etkilidir.
Nane: Öksürük ve balgama olumlu etkisi vardır. Mide bulantılarına karşı etkilidir.
Limon: Balgam söktürücüdür. Ateşi düşürür. Antiinflamatuardır.
Adaçayı: Öksürüğü hafifletir. Boğazı yumuşatır. Soğuk algınlığından korur.
Yazar : Diyetisyen E. Kübra Zeydanlı
