Türkiye’de Beslenme ve Diyetetik Bölümünün Tarihçesi
Ülkemizde, beslenme ve diyetetik bölümü ilk olarak Hacettepe Üniversitesi’nde açılmıştır ve 2012 yılında 50. yılını tamamlamıştır. Hacettepe Üniversitesi, 36 yıl boyunca Türkiye’nin tek beslenme ve diyetetik bölümüne sahip üniversitesi olma özelliğini sürdürmüş ve kendisinden sonra bu bölümü açan okullara öncülük etmiştir. Ben Gazi Üniversitesi’nden mezunum ve benim üniversitem bölümümüzü 2009 yılında açmıştır. İlk mezunlarını ise 2013 yılında vermiştir.
Sağlık hizmetinin multidisipliner bir ekip çalışmasıyla ilerlediğine inanan Prof. Dr. İhsan Doğramacı önderliğinde, 1962’de açılan ‘Diyetetik Programı’, Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik bölümünün dolayısıyla Türkiye’de diyetisyenlik eğitiminin başlangıcı olmuştur.
İlk olarak 10 öğrenci ile eğitime başlanmıştır. Verilen dersler histolojiden(doku bilimi) farmokolojiye (ilaçları araştıran bilim dalı) kadar geniş çeşitlilik göstermekteydi. İlk öğrencileri düşünecek olursak, daha önce adı dahi duyulmamış bir mesleğin ilk temsilcileri olacaklardı. Diyetisyenlik mesleği ve çalışma alanları ile ilgili bilgileri ise üniversitenin kütüphanesinde bulunan American Dietetic Association (Amerikan Diyetetik Derneği) dergilerinden edinmekteydiler. Derslere ise tıp fakültesi öğretim üyeleri girmekteydi. Daha önce İngiltere’de ‘İnsan Beslenmesi’ konusunda yüksek lisans yapmış olan, enfenksiyon uzmanı Dr. Orhan Köksal, ‘Hastalıklarda Diyet’ dersini vermekteydi.
Dr. Orhan Köksal, daha önce beraber çalıştığı Dr. Ayşe Baysal’a ise ‘Besin Bilimi’ dersini vermesini teklif etti. Dr. Ayşe Baysal, ABD’de Wisconsin Üniversitesi’nde İnsan Bilimi alanında doktorasını tamamlamış ve 1965’te ülkemize geri dönmüştür. Ayşe Baysal, teklifi büyük memnuniyetle kabul etmiştir.
Bölümümüzün ilk öğrencileri 6 Haziran 1966’da yeni bir mesleğin ilk sahipleri olmuşlardı. Nitekim 6 Haziran gününün Diyetisyenler Günü olarak kutlanmasının nedeni de budur. Yıl 2018 ve ben de 6 Haziran günü mezun oldum. Tıpkı ilk diyetisyenler gibi.
Genç Diyetisyenler, Diyetisyen İş İlanları
İlk mezunlara istihdam yeri olarak Hastanelerde ve Sağlık Bakanlıkları Hıfzıssıhha Okullarında kadro verilmiştir. Yeni mezunlar, görevlerini, niteliklerini ve sorumluluklarını diğer meslek gruplarına anlatmakta çok zorlanmaktaydı. O zamanlar ülkemizde Diyetisyen mesleğinin hak ve sorumluluklarını bilen yok denecek kadar azdı. Bu durum ilk meslektaşlarımızın işini çok zorlaştırmaktaydı. Bu zorluğun aşılmasında en büyük etken; görev başına gelen diyetisyenlerin, mesleğinin görev ve sorumluluklarını en doğru şekilde yerine getirmesiyle yavaş yavaş ortadan kalkmıştır. Biz diyetisyenler, kendi hak ve sorumluluklarımızı en iyi şekilde bilmeliyiz ki yeri geldiğinde mesleğimizi savunabilelim ve en doğru şekilde yerine getirebilelim.
Bölümümüzün ilk doçenti Prof. Dr. Ayşe Baysal’dır.
Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü, 1969’da 4. yıl mezunlarını verdiği yıl, meslek mensuplarını bir çatı altında toplamak amacıyla yasal düzenlemeleri sağlayarak Türkiye Diyetisyenler Derneği (TDD) kurmuştur (halen faaliyeti devam etmektedir).
Diyetisyenlik mesleğinin Türkiye’de yeni bir meslek olması ve çok az diyetisyen olması, mesleğin yasal olarak da sorunlarla karşılaşmasını beraberinde getirmiştir. En son düzenleme 26 Nisan 2011 yılında 6225 sayılı kanun ile çıkan Meslek Yasası olmuştur. Bu zamana kadar birçok yasal düzenleme olmuştur. Meslek yasasında göre; “Diyetisyen, beslenme ve diyetetik alanında lisans eğitimi veren fakülte veya yüksekokullardan mezun, sağlıklı bireyler için sağlıklı beslenme programları düzenleyen, hastalar için tabibin yönlendirmesi üzerine gerekli beslenme programlarını belirleyen, toplu beslenme yerlerinde beslenme programları hazırlayan ve besin güvenliğini sağlayan sağlık meslek mensubu” olarak tanımlanmaktadır. Şu an için Türkiye’de Beslenme ve Diyetetik eğitimi veren tüm üniversiteler en az 4 yıllık bir eğitim vermek zorundadır. Bu eğitimi tamamlayan bireyler Diyetisyen unvanını almaya hak kazanır.
Umarım biz diyetisyenler, hem mesleğimizi hem de ülkemizi daha ileriye ve en iyiye götürebiliriz.
Sağlıcakla ve muhabbetle kalın…
Dyt. Melis Ece BORAN
KAYNAK: Baysal A., Demirel Büyüktuncer Z.(2012) Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü: 50 Yıllık Tarihçe, Beslenme ve Diyet Dergisi, 40(3): 203-210.
