Spastik Kolon Hastalığı (Irrıtabl Bağırsak Sendromu-IBS)
Bağırsaklarda düzensiz çalışma ile kendini gösteren bir hastalıktır. Stres, sıkıntı, üzüntü durumlarında ve/veya besin alerjisi, kalın bağırsak enfeksiyonu, divertikülit gibi rahatsızlıkların varlığında ortaya çıkabilir. Ayrıca az posalı diyet alımı da IBS’ye neden olabilir.
Bağırsaklarda fonksiyonel sorunlar görülmesine rağmen yapısal bir sorun yoktur. Bu sebeple IBS bağırsaklarda kalıcı hasar bırakmaz veya kanser riskini artırmaz. Ancak kişilerin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürür.
En çok görülen bağırsak hastalığı olmasıyla birlikte toplumda tanı konmamış birey sayısı da oldukça fazladır. Amerika’da 35 Milyon bireyde (2007 verisi) görülmektedir. Türkiye’de ise toplum genelinde %10 civarında görüldüğü tahmin edilmektedir.
Hastalık genelde 20li yaşlarda başlar ve daha çok kadınlarda görülür.
IBS bağırsaklarda oluşan fonksiyon bozukluğudur ve bu fonksiyon değişimlerine göre hastalık 3 başlıkta sınıflandırılabilir.
- Spastik Kolit: Bireyde devamlı bir kabızlık vardır. Karın ağrısı, şişlik, karında gerginlik, yemeklerden sonra hazım zorluğu görülür.
- Mukoz Kolit: Bireylerde devamlı bir ishal vardır. Sulu dışkılama söz konusudur ve genelde ağrı görülmez.
- Spastik ve Mukoz Kolit: Bireylerde belli dönemlerde kabızlık sorunu belli dönemlerde ise ishal sorunu vardır. Karında şişlik-gerginlik görülür.
IBS’de genel olarak; karında rahatsızlık, ani tuvalet ihtiyacı, dışkılama sırasında tam boşalamama hissi, gaz sancıları, hıçkırık, bulantı, sık idrara çıkma, idrarın bir anda gelmesi, halsizlik, güçsüzlük, uyku problemleri, göğüste sıkışma hissi, çarpıntı, baş ağrısı, baş dönmesi, ağrılı regl dönemi, cinsel ilişki sırasında ağrı, sırt ağrısı, eklem ve kasık ağrıları görülmektedir.
IBS tedavisinde spazmlar için antispazmodik ilaçlar, ishal için antidiyare ilaçlar, kabızlık için laksatif ilaçlar kullanılmaktadır. Bu ilaçlar anlık duruma yönelik olmakla birlikte kullanılan antidepresan hastalığın seyrini oldukça rahatlatır. İlaç tedavisinin yanı sıra beslenme ve egzersiz hastaların yaşam kalitesinin artmasında son derece önemlidir.
IBS İÇİN BESLENME TEDAVİSİ
Yemekler iyice çiğnenmeden yutulmamalı
Sofradan tam doyum sağlanmadan kalkılmalı
Lif tüketimine önem verilmeli, lifli besin alımı artırılmalı (mukoz kolitte lif alımı artırılmaz)
Öğün sayısı artırılmalı (Ana öğünler arasında yaklaşık 6 saat olmalı, ara öğün ise ana öğünden yaklaşık 3 saat sonra yapılmalı)
Asitli içecekler ve yiyeceklerden, yoğun baharat içeren besinlerden, kızartma-kavurma yöntemlerinden uzak durulmalı
Yağ, kahve, demli çay, işlenmiş et ürünleri, kırmızı et, süt gibi besinler rahatsızlık veriyorsa tüketimi azaltılmalı
Bunların dışında semptomları rahatlatacağı, bireyin yaşam kalitesini önemli ölçüde artıracağı düşünülen bazı uygulamalar da vardır.
Probiyotik (Lactobacillus plantarum, Lacteol fort, VDL#3) takviyeleri kullanılabilir
Demir, folik asit ve vitamin A doktor gözetiminde takviye olarak alınabilir.
Enginar yaprağı ekstraktı, nane yağı enterik kaplı kapsülü kullanılabilir.
Bitki çaylarından yararlanılabilir. (özellikle nane, rezene, papatya, anason vb.)
Diyetisyen E. Kübra Zeydanli
