Vücut mineral içeriğinin %5ini oluşturan potasyum tüm vücut sıvılarında ve dokularda bulunan bir mineraldir. Emilimi ince bağırsaklarda yapılır idrar ve terle vücuttan atılır. Vücuttaki en önemli işlevi vücut su dengesini, asit-baz dengesini ve kas çalışmasını sağlamaktır. Kan basıncı üzerinde sodyum kadar etkin rol oynar. Sodyum ve potasyum iyonlarının vücut sıvılarındaki yoğunluklarının uygun olması, sinir uyarımı ve kas dokusunun çalışması için gereklidir. Bu iyonlar arasındaki denge bozulduğunda sinir sistemindeki mesajların beyne iletimiyle ilgili sorunlar oluşur, kas kasılmasıyla ilgili problemler ortaya çıkar.
Potasyum Gereksinimi; Yetişkinler için günlük potasyum ihtiyacı 2-4 gramdır. Diyetle et, tahıl, süt, sebze ve meyvelerin yeterli ve dengeli alımı sağlanırsa günlük potasyum ihtiyacı karşılanmış olur.
Potasyum Eksikliği; Potasyum eksikliğinin başlıca nedenlerinin arasında yetersiz beslenme yer alır. İdrar söktürücü ilaçlar, ishal, kusma ve terleme yoluyla da potasyum kaybı gözlenir.
Vücutta potasyum yetersizliğinde ciddi sağlık problemleri yaşanabilir. Glikojen deposunun azalması ile kaslarda yorgunluk, halsizlik, solunum güçlükleri ve kalp ritim bozuklukları gibi hayati risk taşıyan durumlar ortaya çıkar.
Potasyum Fazlalığı; Potasyum fazlalığı da tehlikeli tablolar ortaya çıkarabilir. Böbrek fonksiyonları bozuk olan bir bireyde potasyum süzülemez ve kandaki düzeyi artar. Potasyum kan düzeyindeki artış kalbin çok hızlı ya da çok yavaş atmasına sebep olabilir ve önlem alınmadığı takdirde ölümle sonuçlanabilir. Akut ya da kronik böbrek işlev bozuklukları potasyum yükselmesine sebep olur. Bunun yanı sıra böbrek üstü yetmezliği, ciddi yanık ve yaralanmalarda kırmızı kan hücrelerinin aşırı yıkımı, hormon eksikliği gibi nedenlerle de potasyum değerinde artış gözlenir. Bu gibi durumlarda potasyum alımı kısıtlanmalıdır. Ayrıca alkol alımı ve yüksek dozda ilaç kullanımı da potasyum miktarında artışa neden olur.
Potasyum Kısıtlanması; Potasyum değerini düşürmek için kontrollü bir şekilde potasyum içeren gıdaların kısıtlanması gerekir. Kısıtlanan miktarlarda potasyum içeren gıdalarla hazırlanan bir diyet uygulanmalıdır.
Potasyum İçeriği Yüksek Besinler
- Kurubaklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya vb.)
- Yeşil yapraklı sebzeler(asma yaprağı, pazı, ıspanak, semizotu, lahana, maydanoz, roka, marul vb.)
- Kurutulmuş sebze ve meyveler
- Muz, nar, kivi, avokado, kayısı, ceviz, enginar, brokoli, karnabahar, bamya, patates, havuç, mantar
Belirtilen besinlerin tüketilmesi potasyum yükselmesine neden olacağından; belirtilen durumların görüldüğü bireylerde tüketilmesi uygun görülmez. Bunların yanı sıra yoğurt, ton balığı, brokoli, kereviz bitkisi, üzüm, kavun, bezelye, kırmızı erik mineral içeren besin maddeleri olduğu için tüketimi uygun görülür. Potasyum yüksekliği tanısı koyulan kişiler tedaviden sonra hazırlanan beslenme programına uygun beslenmelidir ve gerekli görülen besin maddelerini tüketmeli, potasyum oranını yükselten gıdalardan uzak durmalılardır. Hasta bu kurallara uyum sağlayamadığı zaman potasyum miktarında yükselme gözlenir ve olumsuz sağlık durumlarını da beraberinde getirir.
Büşra AĞBAŞ : Selçuk ÜNİVERSİTESİ Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Syn hocam yukarıda belirttiğiniz kaslarda yorgunluk, halsizlik, solunum güçlüğü gibi etkenleri kendimde gözlemliyorum.Nedeni potasyum eksikliğinden mi kaynaklanıyor eğer bundan kaynaklanıyorsa neler yapmam gerekiyor?Şimdiden teşekkür ederim.