Polikistik Over Sendromuna Karşı Gardını Al! – Şeyma AKKUŞ

          POLİKİSTİK OVER SENDROMUNA KARŞI GARDINI AL!

Günümüzde her 10 kadından 1’inde PCOS (polikistik over sendromu) görülmektedir. PCOS’lu kadınların %50-70’i diyabete kadar gidebilen insülin direncine sahiptir. Tabii ki sadece insülin direnci değil, beraberinde birçok sağlık problemine de neden olmaktadır. Bunlardan biri de infertilitedir. Seyrek  gerçekleşen ya da hiç gerçekleşemeyen yumurtlama, PCOS’lu kadınlarda hamile kalma olasılığını azaltır. Beslenme ise yetersiz olduğunda bu durumu kötü etkileyebileceği gibi, doğru tercihleri yaparsak olumlu yöne de çevirebilir.

PCOS’un sebebi nedir?

Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bu konuda pek çok kanıtlanmamış teori bulunmaktadır. Hızlı kilo kaybı/artışı, sağlıksız beslenme, düşük veya fazla doğum ağırlığı ile dünyaya gelmek vb. pek çok neden olması ile birlikte, en kabul  gören açıklama;  genetik olarak diyabete yatkınlık ve kilo probleminin polikistik over sendromunun ortaya çıkmasına neden olabileceği  görüşünde. Fakat bu konuda da net bir açıklamanın olmadığı biliniyor.

PCOS’un semptomları

• Ergenlik döneminde bir ya da iki adet dönemi sonrası adet görememe
• Adet düzensizlikleri
• Olağan dışı kanama
• Vücutta fazla kıllanma
• Yüzde ve sırtta aşırı sivilcelenme
• Cilt dokusunda değişiklik
• El üstünde lekelenmeler
• Hamile kalmada zorluk ya da kısırlık
• Kilo alma
• Aşırı saç dökülmesi
• Ses kalınlaşması
• Göğüs ölçüsünde değişiklik

PCOS NELERE YOL AÇABİLİR?

• Polikistik over sendromunun belirti ve bulgularını aşağıda sıralıyorum;
• Hirşutizm (tüylenme): pkos olan kişilerin %60-90 ‘da görülür.
• Oligomenore  ( adet düzensizliği): pkos olan kişilerin %50-90 ‘da görülür.
• İnfertilite (kısırlık): Görülme sıklığı %55-75 olarak rapor edilmiştir.
• Obezite:  %40-60 pkos lu kişide görülür
• Amenore ( regli olamama):   %25-50 pkos lu kişide görülür.
• Akne:   %25 pkos lu kişide görülür.
• Saç Dökülmesi:  %30 pkos lu kişide görülür.

Normal menstrüel döngü: Pkos olan kişilerin %22’sinde adet düzensizliği yaşanmayabilir.

PKOS’ u olan kişilerde; insülin direnci, aterojenik dislipidemi, santral obezite ve kardiyovasküler hastalık için yüksek risk taşıyan birçok klinik özellikler vardır. Yukarıda bahsedilen belirti ve bulguların çoğu insülin direncinin sonucu  olarakta gelişmektedir.  İlaveten, PKOS tanısı alan kadınların üçte ikisinde metabolik sendrom  görülmektedir. Özellikle de, obezitesi olan PKOS’lu kişilerde metabolik  sendrom gelişme riski daha da artmaktadır.

PCOS VE İNSÜLİN DİRENCİ

PKOS ile gözlenen hormonal bozukluklar nedeniyle insülin direnci ortaya çıkabilmektedir. İnsülin direnci ise; iştah kontrolünde zorlanma ve yaygın olarak karın etrafında yağlanma ile kendini göstermektedir! Eğer PCOS teşhisin var ve sık aralıklarla sağlıklı ara öğünler yapmıyor isen; hem ani şeker düşmesi (hipoglisemi), sonrasında kontrol edilemeyen iştah atakları yaşarsın, hem de kilo kontrolünde ve kilo vermekte zorlanma ile karşılaşabilirsin! PKOS’lu hastalarda yaklaşık olarak %35-40 oranında bozulmuş glikoz toleransı ve Tip 2 diyabet görülmektedir! Bu nedenle şeker hastalığına yakalanmamak için insülin direncine uygun beslenme programı  izlemelisin!

PCOS ve OBEZİTE

PCOS hastalarında %40-60 oranında abdominal (karın etrafı) yağlanma şeklinde karşımıza çıkan obezite gözlenmektedir. PCOS’lu kadınlar; boy uzunluğuna göre normal bir vücut ağırlığına sahip olmalarına rağmen yüksek yağ oranları ile karşılaşabilirler. Bu nedenle sadece tartı sonucu değil vücut bileşimi ve vücut yağ oranı da değerlendirilmelidir!Vücut yağ oranı artışı, vücut deformasyonundaki  ilk adımdır! Özellikle PCOS’lu kadınlarda karın etrafı yağlanma ve selülit probleminin önüne geçilmez ise; bu problem obezite ile sonuçlanır.

PKOS VE KALP DAMAR HASTALIKLARI

PKOS, kanda androjen (erkeklik) hormonlarının yüksek olduğu bir hastalık olduğu için, bu yüksek androjen seviyesinin, kan yağları üzerinde olumsuz etkisi vardır. Yüksek trigliserit ve azalmış HDL kolesterol seviyeleri durumunda da; kalp-damar hastalıkları  riski artmaktadır! Bu nedenle antioksidan  kapasitesi yüksek ve kalp damar dostu besinlerle beslenmelisin!

BESLENME ÖNERİLERİ

• Öncelikle tükettiğin karbonhidrat  kaynağını doğru seçmelisin! Bir besinin kan şekeri yükseltici  etkisine “glisemik indeks” denir. Glisemik indeksi yüksek besinler insülin direncini tetikler! Bu nedenle glisemik indeksi düşük “tam tahıllı” buğday ürünlerinden ekmek, tam buğday makarna seçeneklerini kullanabilirsin!
• Günde 3 ana 3 ara olmak üzere; toplamda en az 6 öğünle beslenmelisin! İnsülin direnci sebebiyle ani  kan şekeri yükselmesi ve düşüşüne engel olmak için pratik ve tok tutucu sağlıklı ara öğünler yapmalısın!

Tek başına rafine şeker içeren besinleri tüketmemelisin!

• Sofrandaki doymuş yağı azaltmalısın! Süt ve ürünlerinde yağsız seçenekler sayesinde doymuş yağlardan bedenini arındırabilirsin!
• Fiziksel aktiviteyi yaşam tarzına dönüştürmelisin! Ancak  hayat boyu devam ettiremeyeceğin bir spor yerine, haftada en az 3 gün 45 dk yürüyüş ile metabolizmanı hızlandırarak insülin direnci ile savaşmaya ne dersin?
• Mevsimine uygun rengarenk sebze ve meyveye erişebildiğin sürece “bağırsak detoksu” yapmamak için hiçbir sebebin yok! Her gün 2-4 porsiyon sebze, 3-5 porsiyon meyve tüketerek hem bağırsaklarına hem de bağışıklık sistemine destek olarak metabolizmanı hızlandırabilirsin!
• Günde 6-8 saat kaliteli bir uyku ile saat 23:00-05:00 saatleri arasında hormon salgılanmasına destek ol!
• Fındık,fıstık,ceviz,kaju ve diğer sert kabuklu yemişlerin pek çok faydası  PCOS için önemlidir.Bunlara örnek verilmesi  gerekirse;bitkisel protein kaynağı olması,tekli doymamış yağ ve posa içermesi,tok tutması ve kan şekerinin düzenlenmesinde etkili rolü olması sayılabilir.Ayrıca insülin duyarlılığını artırması ve ağırlık yönetiminde etkili olmasıda sert kabuklu yemişleri önemli hale getiriyor.Günde 2 tam ceviz yada 6-8 badem,fındık,fıstık,kaju tüketebilirsiniz;tabi ki kavrulmamış ve tuzlanmamış olmasına dikkat ederek.
• Tuzu hayatınızdan çıkarın, yerine baharatlar ekleyin. Tanıştırıyım en yakın arkadaşınız tarçın ve vanilya.Tuz ödeme neden olur. Tuzu hayatınızdan tamamen çıkarın, turşu ve maden suyu tüketiminizi de sınırlandırın. Zencefil, zerdeçal, pulbiberi kullanın. En önemlisi ise tarçın; kan şekerini dengeler, açlık ve tatlı isteğini azaltır, geceden  1 tarçın çubuğu ve 2-3 karanfil ile hazırlanmış su gün boyu tokluk sağlar. Vanilya çubuklarını da tatlı isteğini azaltmada suya katarak kullanabilirsiniz.
• Ödemden kurtarıcı çözüm; her gün düzenli 2,5 litre Su içmeyi unutmayın, çay/kahve su yerine geçmez.
• Soya ve soya içeren yiyecekleri tüketmeyiniz.

PKOS teşhisi  koyulmuş birçok kadın, doğru planlanmış bir beslenme programı ile bu hastalığa galip gelmektedir.

Şeyma AKKUŞ

KAYNAKÇA

1.Polikistik over sendromu ve beslenmesi(2015).1 şubat 2019’da, https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberleri/polikistik-over-sendromunun-12-belirtisi/ adresinden alındı.

2. Polikistik over sendromu ve beslenmesi(2016).1 şubat 2019’da, http://www.formeo.com.tr/makale/pkos-ile-zayiflamak-mumkun-  adresinden alındı.
3. Polikistik over sendromu ve beslenmesi(2017).1 şubat 2019’da, http://www.takiplionlinediyet.com/sayfa/polikistik-over-sendromu-ve-beslenme-cozumleri,2,91.php#.XFSpcVX7TIU    adresinden alındı.