Obstrüktif Uyku Apnesi ve Kalitesiz Uykuya Beslenmenin Çözümü

Obstrüktif Uyku Apnesi ve Kalitesiz Uykuya Beslenmenin Çözümü

Uyku, oldukça komplek ve mekanizması net olarak çözülmemiş karmaşık bir durumdur. Yaşamın 1/3’ünün uykuyla geçmesine rağmen hala uykunun moleküler mekanizmasıyla ve uyku/uyanıklık regülasyonuyla ilgili bilinmeyenler vardır.

Biz bildiklerimize bakacak olursak uykuda, farklı 5 dönem dikkati çekmektedir. Bu dönemlerden biri hızlı göz hareketleri rapid eye movement (REM) dönemi, diğerleri de non REM (NREM) olarak adlandırılmaktadır. Uykunun başlamasından yaklaşık 90 dakika sonra ilk REM dönemi ortaya çıkmaktadır. Genel olarak uykunun ilk 1/3’lük bölümünde derin uyku, son 1/3’ünde de REM uykusu daha fazla yer almaktadır.

Derin uyku döneminde büyüme hormonu (GH-Growth Hormone) salgısındaki artışla birlikte protein sentezi artmakta, metabolizma yavaşlamakta, kardiyovasküler sistem ve solunum sistemindeki fizyolojik aktivitelerde genel olarak azalma göstermektedir.

Uyku zamanlamasının, süresinin ve yoğunluğunun belirlenmesinde çeşitli etkenler söz konusudur. Bu etkenler arasında nöropeptitler ve beslenme yer almaktadır.

Yapılan çalışmalarda diyetle alınan karbonhidrat, protein ve bazı elzem yağ asitlerinin uyku regülasyonunda etkisi olduğu kanıtlanmıştır.

Sizce en yaygın uyku problemi hangisidir?

Uyku problemlerinin en bilineni ve yaygın olanı obstrüktif uyku apnesidir.

Peki obstrüktif uyku apnesi (OUAS) nedir?

OUAS,  Amerika Uyku Tıbbı  Akademisi’ne göre; “Uyku sırasında tekrarlayan üst solunum yolu obstrüksiyon durumları ve sıklıkla kan oksijen saturasyonunda azalma ile karakterize bir sendrom” olarak tanımlanmaktadır. En belirgin semptomları;

• Uyku da horlama,
• Gündüz sürekli uyku hali
• Tanıklı apnedir. Eğer gün boyunca kendinizi hiç uyumamış kadar yorgun hissediyorsanız sizde beslenmenizde ne gibi değişiklikler yapmalısınız bir bakalım.
• Yapılan çalışmalarda bireylerin ideal vücut ağırlığına ulaşmasıyla semptomların azaldığı görülmüştür. Bu amaçla genel bir yargı olarak beslenme uzmanları tarafından hazırlanacak beslenme programları bireylerin, ideal vücut ağırlığına ulaşmalarında önemli bir yere sahiptir. Spesifik olarak bakarsak, obstrüktif uyku apne sendromu tanısı alan bireylerde de görülen bu hastalıkların etkilerini azaltmak için n-3 yağ asitleri alımına dikkat edilmesi olumlu sonuçlar ver
• Erkek ve kadın bireylerde yağ kütlesi hastalığın ağır sınıfında yer alan bireylerde daha yü Bu yüzden hastalığınız olsun olmasın şeker ve şekerli yiyeceklerin tüketiminin azaltılması, yağ kütlesinin azalmasına katkı sağlayacaktır. Böylece hastalığın semptomları da azalabilmektedir.
• NHANES sonuçları incelendiğinde, çok kısa uyku süresine sahip bireylerde; tiamin, folat, magnezyum, demir, çinko ve fosfor seviyeleri düşük bulunmuştur.
• Oral olarak alınan magnezyum takviyesi, düşük magnezyum seviyeli yaklaşık 10 kişi ile 2 ayrı çalışmada polisomnografi ile kaydedilen uyku kalitesini ve toplam uyku süresini artırmıştır.
• Yapılan bir başka çalışma ise, yetersiz uyuyan kişilerin, enerji içeriği daha yoğun olan, rafine karbonhidratlar ve kızartmalar gibi besinlere yöneldiği görülmektedir.
• Bir diğer önemli çalışmada kalitesiz ve yetersiz uyku sonrasında besin tüketiminde ve alınan atıştırmalıklar artış olduğu, buna paralel olarak toplam enerji alımının arttığı gözlenmiştir.

Gelin Bu Sorunu Beslenmeyle Çözelim

• Obstrüktif uyku apne sendromunda KVH ve DM gelişme riski fazla olduğundan tanı alan bireylerin et tüketimine dikkat etmesi gerek
• Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’nde yetişkin bireylerin günde 2 porsiyon süt ve yerine geçen besinleri tüketmesi gerektiği bildirilmiştir. Peki bir porsiyonu nasıl karşılayabilirim diye merak edenler için; bir orta boy su bardağı (200 cc) süt veya yoğurt ile iki kibrit kutusu büyüklüğünde peynir bir porsiyondur.
• Yeterli ve dengeli beslenme, sağlığın devamı için önemli olup, OUAS tanısı alan bireylerde de eşlik eden hastalıkların komplikasyonlarının azaltılmasında önemli bir yere sahiptir.
• Literatürde sağlıklı beslenme için, tatlıların ve enerji içeceklerinin azaltılması, günlük sebze ve meyve tüketiminin artırılması, haftada en az 2 kez balık tüketilmesi, tuz alımının günde 5-6 g ile sınırlandırılması, tam tahıllı ekmek tüketiminin artırılması, günlük posa tüketimlerinin artırılması, meyvelerin suyu yerine meyve olarak tüketilmeleri, su tüketiminin artırılması, kafeinli içeceklerin akşam yemeğinden sonra tercih edilmemesi ve doymamış yağ asitlerinin artırılması önerilmiştir.

Tüm bu çalışma sonuçlarını da içine alarak uyku problemleri olan bireylerin beslenmelerine dikkat ederek semptomları azaltabileceği, sağlıklı bireylerin de sağlıklarının devamını sağlayabilmeleri için önerilere dikkat etmeleri gerekmektedir

Son olarak psikolojik durumlar bireylerin uyku durumlarını etkileyen en önemli etmenlerdendir. Bu yüzden bireylerin mutlu oldukları işleri yapmaları ve günlük fiziksel aktivitelerini tamamlamaları hem uyku düzenlerine hem de sağlıklı yaşam olanaklarına en büyük katkıyı sağlayacaktır.

Kaynaklar

1)Veltsista, A., Laitinen, J., Sovio, U., Roma, E., J盲rvelin, M.R.,Bakoula, C. (2010). Relationship between eating behavior, breakfast consumption and obesity among Finnish and Greek adolescents. Journal of Nutrition Education and Behavior, 42, 417-421.

2)Katagiri R, Asakura K, Kobayashi S, Suga H, Sasaki S. low 谋ntake of vegetables, high intake of confectionary, and unhealthy eating habits are associated with poorsleep quality among middle-aged female Japanese workers. J Occup Health. 2014; 22;56(5):359-68.

3)Karadağ, M. (2007). Uyku Bozuklukları Sınıflaması (ICSD-2). Akciğer Arşivi 8,88-91.

4)Özgen, F. (2001). Uyku ve Uyku Bozuklukları Psikiyatri Dünyası, 5, 41-48. 5)American Academy of Sleep Medicine. International classification of sleep disorders, 2nd ed: Diagnostic and coding manual. (2005). American Academy of Sleep Medicine.

6)Sleep-related breathing disorders in adults: Recommendations for syndrome definition and measurement techniques in clinical research; The report of an American Academy of Sleep Medicine Task Force. (1999). Sleep, 22.

7)http://www.journalagent.com/medeniyet/pdfs/MEDJ_24_1_9_15.pdf

8)Farklı düzeylerde obstrüktif uyku apnesi olan bireylerde beslenme durumunun saptanması

• Acıbadem Maslak Hastanesi Beslenme ve Diyet Polikliniğine Başvuran Yetişkin Bireylerde Besin Tüketiminin Pıttshburg Uyku Kalitesi Ölçeği İle İlişkisi

Yazar : DİYETİSYEN TUĞÇE YARDAL