Eskiden zayıf olmak bir hastalıktı, şişmanlık , kilolu, göbekli olmak zengin varlıklı olmanın ,ifadesiydi. Şimdi ise tam tersi. Şişmanlık bir hastalık gelin isterseniz bilimsel olarak obezite hastalığına 5 parmak modeli ile bir bakalım.
Obezitenin tedavisinde bir tek yöntem yok maalesef keşke biz diyetisyenlerin elinde sihirli bir değnek olsa………………birden fazla çözümün bir arada kullanılmasının gerekli olduğu ve uzun süreli olumlu etkinin devamlılığı için toplumsal düzeyde obeziteyi önleyici tedbirler ve çalışmaların yapılmasının gerekliliği artık obeziteyi azaltmada pozitif bir yaklaşım olduğu dünyada kabul görmüş kanıtlanmış bir durum olmakta.Hani deriz beş parmağın hepsi aynı şekilde …. ama hepsinin vazifesi farklı kişi hangi farklı refleksi yapmak istiyorsa ona zemin hazırlayabilmek .Bedenimiz her türden yapıtaşıyla hayatta kalma vazifesini icra ediyor. Şişmanlık hastalığı ile mücadeleyi 5 parmak modeline inşa edebiliriz. Baş parmak , işaret parmak, orta parmak, yüzük parmak ve serçe parmak
· Obezitede tedavi yolları; tıbbi beslenme tedavisi, davranış değişikliği tedavisi, farmokolojik tedavi ve cerrahi tedavidir.
· Baş parmak Tıbbi beslenme ; yüksek posa ve düşük yağ
içeren besinler ;tam tahıl, az yağlı et ve süt ürünleri, çeşitli türde sebze ve meyveler ile düşük enerjili içeceklerden oluşan bir beslenme tarzı uygulanmalıdır.
· İşaret parmak Egzersiz ; basit ve yürüyüş gibi güvenli, yapılabilir, hafif egzersizlerle aktiviteye başlamalı, başlarken haftada 3 gün 10 dakika yürüyüş , zamanla bu haftada en az beş gün 30-45 dakikaya çıkarılmalı
· Orta parmak İlaçlar santral ve perifer olmak üzere iki etki alanına hitap eden ilaçlar kullanılmakta. Santral merkezinde norepinefrin , serotonin , dopamin inhibitör olarak etki ederek gıda alımını ve iştahı azaltmakta, periferde de lipaz inhibitörleri kullanılmakta
· Yüzük parmak Cerrahi tedavide alınan gıdaların ya da besinlerden alınan enerjinin azaltılması için mide ve ince barsağa bir girişimde bulunulur; bu amaçla gastroplasti ameliyatları, gastrik bantlama, gastrik balon, Jejenoileal ve Roux-en Y gastrik bypass gibi yöntemler kullanılır. Cerrahi yöntemlerin etkili olmasına karşın bu tedavinin ancak BKI’isi 35-40 arasında olan, obezite ile ilişkili hastalık için yüksek risk taşıyan hasta grubuna uygulanması önerilir.
· Serçe parmak Bilişsel davranış klasik koşullama ve edimsel koşullama uygulanır. Obezitenin davranışcı tedavisinde amaç kişinin yeme ve egzersiz davranışında değişim yaratmaktır ve bunun için hastadan bu becerileri edinmesini beklemek. Kendini izlemeli otokontrol için besin tüketim kaydı tutulmalı , hedef belirlemeli, Dürtü-kontrolü edinmeli, Davranışsal yerine koyma modeli uygulatılmalı ve pozitif olarak olumlu davranış ödül ile pekiştirilmeli.
Görüldüğü gibi obezite çağımızın en ciddi ve en zor tedavi edilebilen sağlık problemlerinden biri.Çünkü kişiler her ne kadar zorlukla da olsa kilo verebilseler de indikleri kiloda kalmakta belirgin olarak zorlanmaktadırlar ve kaybettikleri kilonun büyük bir bölümünü ilk üç yıl içerisinde yeniden almaktadırlar . Teknolojinin gelişmesi ile birlikte hareketsizleşen yaşam gıda sektörünün günden güne endüstriyelleşmesi ile yüksek kalorili, yağlı ya da basit karbonhidratlı,endüstriyel şekerli(fruktoz,glikoz,mısır şurubu) gıdalara kolay ulaşım toplumu obezite hastalığına itmekte ve 21.yüzyıl olarak kişilerin sürdürdüğü sedanter yaşam stilini devam ettirmelerini obezitenin pandemisini kolaylaştırmaktadır.Sonuç olarak biz diyetisyenler olarak diyoruz ki ”benim adım Hıdır,elimden gelen budur” yani tek benimle diyetisyenle bitecek ,bitirilecek bir olay değil ,multidisipliner bir yaklaşımla obezite olgusuna yaklaşılmalı , toplumsal olarak ülke çapında planlı ve ciddi düzenlemeler yapılmalı ve yapılan düzenlemelerin olumlu yada olumsuz etkileri raporlanmalıdır.Bence,bizce…
Diyetisyen Selma Öztürk
