Nütrisyonel Teknolojilere Hakim Olmak –
BİA Sistemleri ve Hasta Takip Süreçlerinde Doğru Analiz Alma
BİA sistemine Tarihsel Bakış;
Vücut kompozisyonu analiz yöntemleri arasında günümüz global sağlık sektörünü ele aldığımızda en çok kullanılan yöntemlerin başında Biyoelektrik Empedans Analizi gelmektedir.21. yüzyılın hızla ilerleyen teknolojilerinden olan Biyoelektrik Empedans Analizi (BİA) yöntemi 1969 yılında DR Hoffel’in direnç ve vücut iletkenliği arasındaki bağıntıları kullanmasından itibaren(1) popülerlik kazanmış ve nütrisyonel/genel sağlık alanında büyük bir araştırma konusu olmaya başlamıştır.
1979 yılında ise Amerika’da 50 khz’lik akıma sahip, tek frekanslı, vücudun sadece sağ yarısını ölçümleyen ilk BİA sistemi üretilmiş ve artık sistemin bilim dünyası için gerekliliği ve geçerliliği onaylanmıştır.
Benzer çalışmaların hızla devam ettiği bu süreçte bilim insanları var olan teknolojinin eksikliklerini de belirlemeye başlamış, kaliper ölçümleri, düteryum çözeltileri ile yapılan kıyaslama çalışmaları sonucu başarı elde etse de DEXA ya kolerasyonlarını artırmak için iyileştirme çalışmalarına hedefler konulmuştur.(2)
Örneğin sadece sağ yarıdan alınan ölçümlerin yeterli olmayacağı, tek frekans yerine dual veya multi frekans özelliklerinin eklenmesi gerektiği, tahminsel verilerin sonuçları etkilemesinin negatif yönleri ile elektrot sisteminin hata payı üzerinde konuşulmaya başlanıldı.(3) ve günümüz teknolojilerinde bu yeni özellikler çağın buluşu ile birleştirilmeye başlandı.
DEXA korelasyon çalışmalarının yeterli olmadığı bu ilk ayak çalışmalardan sonra eksik kısımlar bilim insanlarınca tamamlanıp, 1990’lı yıllardan sonra vücutla temasta olan elektrot sayılarının artışı, verilen elektrik akımlarının hem düşük hem yüksek baremlerde tutulması, tahmini verilerden uzaklaşılmak suretiyle tamamen analiz odaklı olunması sayesinde hassasiyeti yüksek BİA çalışmaları ortaya konulmaya başlandı. Halen büyük bir hızla gelişmeye devam eden BİA teknolojileri artık vücut kompozisyon durum takibinde, kas kuvvet takibinde, adipoz doku raporlamalarında, elit sporcuların performans destek çalışmaları, hatta diyaliz, diyabet, kanser vb hastalıklarda ön tanı kriteri olarak takip süreçleri çerçevesinde sıklıkla kullanılan yöntemler içinde yer almaktadır.
Son çalışmalar neticesinde yeterli özelliklere sahip BİA cihazları ile klinik takip adına altın standart olan DEXA sonuçları arasında Japonya çalışmalarında %98‘lik(4), su altı ölçümleri ile %94’lük(5), düteryum çözeltisi ile %90’lık(6) büyük korelasyonlar elde edildiği bilinmektedir.
Doğru ölçüm almanın önemi
Dünya da fiyat performans ve ölçüm kalitesi olarak analiz edildiğinde erişimi en kolay vücut analiz sistemi olan BIA teknolojisinin doğru kullanımı tahmin edildiği üzere hassasiyetle uygulanması gereken, üzerinde durulması gereken bir husustur ve ölçümlerde hata payını en aza indirgemek için; doğru ölçüm teknikleri dikkatle uygulanmalıdır.
Örnek vermek gerekir ise temeli iletkenlik olan BİA sistemlerinde akım geçişini artıracak metal aksesuarlar veya akım geçişini azaltacak çorap vb. ekipmanların sonuçları %1-6 oranında etkilediği bilinmektedir. Yine aynı şekilde Isı aralığı, açlık-tokluk, ölçüm öncesi defekasyon, menstruasyon dönemi vb. hususlara dikkat edildiği takdirde net ve güvenilir ölçümler alınacak, klinik başarı ve takip süreçlerinin başarısı da beraberinde artış gösterecektir.
Doğru Ölçüm Nasıl Alınır(Biospace Co)
Ölçüm kalitesini ve tekrar edilebilirliğini artıracak, ölçüm kurallarını gerekçeleri ile temel gruplar halinde açıklayacak olur isek;
Postür içerikli BİA ölçüm ilkeler;
- Ölçüm kollar düz bir şekilde alınmalıdır.
Ölçüm alırken hastanın kollarını kırması elektrik akımına karşı normalde vücutta olmayan bir direnç oluşturacak ve değişen direnç temelleri sonuçları etkileyebilecektir.
- Ölçüm alırken kollar vücudun yanlarına değmemelidir.
Ölçüm alırken hatalı duruşa işaret edecek şekilde gövde bölgesi ile birleşen kollar, elektrotlar arası elektrik akımı geçiş yollarını istenenden daha kısa bir mesafeye indirecek ve hata payını yükseltecektir.
- Ölçüm kesinlikle çıplak ayak alınmalıdır.
BİA Sistemleri ölçümleri alınır iken akımın geçişine engel olacak şekilde çorap ve türevi giyilmemeli, sonuçları etkileyeceği bilinmelidir.
Hastanın Metabolik Durumu içerikli BİA ölçüm ilkeler;
- Ölçümler orta / ağır fiziksel aktivite öncesi alınmalıdır.
Yoğun fiziksel aktivite sonrası alınan ölçümlerde dehidrasyon sebebi ile sıvı miktarında değişken sonuçlar gözlenmesi beklenmektedir. Bu sebep ile ölçümlerin fiziksel aktiviteden önce alınması gerekmektedir.
- Ölçümler oda sıcaklığında alınmalıdır.
Temel elektrik kurallarını düşündüğümüz zaman iletkenliği artıracak veya azaltacak etmenlerin başında sıcaklık gelmektedir. Sonuçları çok küçük bir yüzde ile etkileyecek bir etmen olmasına karşın deneysel çalışmalar için sauna ve buz odalarında alınan ölçüm sonuçlarının farklı oldukları gözlemlenmiş, ideal aralığın oda sıcaklığı olduğu belirtilmiştir.
- Ölçümden hemen önce duş almış-banyo yapmış olunmamalıdır.
Bu doğru ölçüm ilkesinin temeli; iletkenliği dış etmenler ile değiştirmemek ve analiz sonuçlarının daha doğru bir şekilde elde edilmesini sağlamaktır. Sıcak su vesilesi ile artan vücut ısısı küçük oranlarda da olsa sonuçları etkileyebilecektir.
Hastanın Fizyolojik Durumu içerikli BİA ölçüm ilkeler;
- Ölçümler menstruasyon döneminde alınmamaya özen gösterilmelidir.
Hastalarda mens dönemlerinde de ölçüm alınabilmekte ve yakın sonuçlar alınmaktadır fakat hızla değişen hormon dengesi ile koordineli değişim gösterebilecek vücut kompozisyonu göz önüne alındığında, menstruasyon döneminde ölçüm önerilmemektedir.
- Ölçümler defekasyon sonrası alınmaya özen gösterilmelidir.
İletkenlik açısından insan vücudu göz önüne alındığı takdirde atılmayan feçes miktarı yalıtkan bir yanıt vereceği için vücut yağ yüzdesinde artış gözlenecektir.
- Ölçümler aç karnına alınmalıdır.
Yine aynı prensip ile mide duvarı içerisinde bulunan katı-sıvı tüm besinler hem ağırlık hem de vücuttan kaynaklanmayan ekstra bir yalıtkanlık sağladığı için ölçüm sonuçlarını bir miktar değiştirebilecektir.
Tüm bu verileri uyguladığımız takdirde hasta takip süreçlerimiz doğru yorumlama ile birleştirdiğimizde büyük bir ilerleme ve kolaylık kazanmış olacak, aynı zamanda da doğruluk ve güvenilirlik oranları oldukça artacaktır. Elbette kullanılan ürünün sahip olduğu elektrik frekansları, bireysel veya profesyonel kullanıma yönelik olması, tahminsel verileri sonuçları etkileyecek şekilde kullanan eski teknolojilere sahip olması, segmental ölçüm yapabilmesi vb. teknik özellikleri korelasyon çalışmalarının sonuçlarında etmen olmaktadır. Fakat sahip olunan ürünü en verimli şekilde kullanmak adına bahsedilen ilkeleri takip etmek başarıyı ve sürdürülebilirliği artıracaktır.
BİA Sisteminin Geleceği ve Kullanım Alanları
45-50 yıllık geçmişe sahip olmasına rağmen büyük bir büyüme yakalamış olan BİA teknolojisi; sağlık sektörü ile ilgili gelecek öngörülerinde sağlık hizmetlerinin temelini oluşturmayı hedefleyen bir teknolojidir.
Yurdumuzda süregelen bireysel obezite klinikleri ve bu birimlerdeki tek yönlü kullanımdan ziyade, araştırmacı ve girişimci yönleri olan üretici firmalar yeni teknoloji BİA cihazlarını yurt dışında kullanıldığı üzere klinik hasta takibi ve hastalık ön tanıları yardımcı ekipmanı olarak tasarlamaktadırlar.
Bir Diyetisyen gözü ile teknolojik gelişmelere bakacak olur isek; elbette arzu edilen bilimsel çalışmalarda hakedilen yerlerde bulunabilmek, koordinasyonunu sağlayabilmek ve nutrisyon ekiplerinin başında yeterli teknolojik donanım ile durabilmek adına teknolojik sistemlere hakim olmak gerekmektedir.
Teknolojinin sağlıklı kullanılabildiği bir gelecek adına; Diyetisyenlerin birinci basamak halk sağlığı ve beslenme eğitimi alanlarında, ikinci basamak hasta takibi ve antropometrik ölçümlerin takibi alanlarında ve elbette üçüncü basamak eğitim araştırma hastaneleri ve üniversitelerde klinik çalışmayı/ araştırmayı gerektiren yeni nutrisyonel hasta bakım alanlarında vücut kompozisyonlarının iyileştirilmesinde ve hasta takipleri-sağaltımlarında teknoloji ve bilimi doğru kullanmaları mesleğimiz ve gelecek ileri araştırmalar için öncü olacaktır.
Yazar : Diyetisyen Sultan Şahin – İnbody Medikal
- Journal of Applied Physiology 27(4): 531-534, 1969
- he American Journal of Clinical Nutrition, Volume 53, Issue 2, 1 February 1991, Pages 421–424, https://doi.org/10.1093/ajcn/53.2.421
- Deurenberg, P., van der Kooij, K., Evers, P., & Hulshof, T. (1990). The American journal of clinical nutrition, 51(1), 3-6.
- Journal of American College of Nutrition 11:199-209 1990
- Referance data of multifrequencies biyoelectric impedance method in japenese ,700-0952 2009 (ınBody 720 s DEXA)
- University of Kuopio, Jakka A. Salmi, Body composition asesment with segmental multifrequency bioimpedance method, 2003 (ınBody3.0 vs underater weighting )
- Utility of multifrequency bioelectrical impedance compared to deuterium dilution for assesment of total body water , clinic excersize research center, California,los Angeles USA nutrition and dietetics 2015;72:183-189 (ınbody 720 vs Deuterium Dilution)
- Advenced glycation and products is a risk for muscle weakness in japanese patients with type 1 diabetes Journal of diabetes invastigation- 2016 Mori H Et Al
