N-3 YAĞ ASİTLERİNİN ASTIMA ETKİSİ
Astım dünya çapında 300 milyondan fazla bireyi etkileyen yaygın sağlık problemlerinden biridir. Küresel olarak astım nüfusun %1-18’ini etkilemektedir. Astım hem gelişen hem de gelişmiş ülkelerde şehirleşmiş, modern ve batılı yaşam tarzını benimseyen toplumlardaki kadar artış göstermektedir. Artan astımı önlemede n-3 yağ asitlerinin etkileri araştırılmıştır. n-3 yağ asitleri, vücut için gerekli olup insan vücudunda üretilemediği için dışardan alınmak zorundadır ve balık yağı en iyi kaynağı olarak kabul edilir. Bu yağ asitleri, araşidonik asitten türetilmiş prostaglandinler ve lökotrienlerin oluşumunu inhibe etmektedir.
Diyet ve obezite durumu gibi dış faktörler, astım hastalığına yakalanma riskini değiştirebilir ve mevcut hastalığı kötüleştirebilir. Diyetin koruyucu etkisi ve bunun da bir parçası olan n-3 yağ asitleri açısından dengeli beslenme astım için koruyucu olabilmektedir. Deniz kaynaklı çoklu doymamış n-3 yağ asitleri astım için tamamlayıcı ve alternatif bir tedavi olarak önerilmektedir. Soğuk su balıkları n-3 yağ asitleri, eikosapentaenoik (EPA) ve dokosaheksaenoik asit (DHA) bakımından zengindir. EPA ve DHA’nın plazma ve hücre içi konsantrasyonları, n-3 yağ asidi alımından sonra artış göstermektedir.
EPA ve DHA’nın astımda önemli inflamasyonu azaltabileceği çeşitli mekanizmalar bulunmaktadır.
n-3 yağ asitleri araşidonik asit kaskad enzimlerinin, fosfolipaz A2, 5-lipoksigenaz ve siklooksijenazın rekabetçi bir önleyicisi olarak görev yaparlar. Daha büyük n-3 yağ asiti bulunabilirliği, astım belirleyici özellikleri olan eikozanoidlere (lökotrienler, tromboksanlar ve prostaglandinler) yol açan inflamatuar yolaklardan yön bulmaktadır.
n-3 yağ asitleri , nötrofil kemotaksisini azaltıp kemokin ve sitokin üretimini azaltacak şekilde işlev gören anti-inflamatuar medyatörler, çözünürcüler ve koruyucular için öncü moleküllerdir. Bu moleküler mekanizmaların tümü astım için önemlidir. n-3 yağ asitleri trigliserit ve toplam yağ düzeylerini düşürür.
Günlük EPA+DHA dozu 250 ile 500 mg arasındadır. Haftada 2 porsiyon yağlı balık tüketimi bu gereksinimi karşılamaktadır.
Yazan: Stj. Dyt. Ayşenur ERBAY
KAYNAKÇA
BRANNAN JD. et al., The effect of n-3 fatty acids on bronchial hyperresponsiveness, sputum eosinophilia, and mast cell mediators in asthma, CHEST,2015; 147(2): 397-405.
FARJADİAN S. et al., Effects of omega-3 fatty acids on serum levels of T-helper cytokines in children with asthma, Cytokine, 2016;85:61-66.
LANG JE. et al., Nutrigenic response to omega-3 fatty acids in obese asthmatics (NOOA): Rationale and methods, Contemporary Clinical Trials, 2013;34:326-335.
Lİ J. et al., Intakes of long-chain omega-3 (n23) PUFAs and fish in relation to incidence of asthma among American young adults: the CARDIA study, The American Journal of Clinical Nutrition, 2013;97:173-178.
MCLERNON P. et al., Fatty acid profile of pregnant women with asthma, e-SPEN Journal,2012;7:e78-e85.
PİAİ DB. et al., Phosphoethanolamine and omega-3 in patients with asthma, International Journal of Clinical and Experimental Medicine, 2016;9(9):18543-18548.
RODRİGUEZ-RODRİGUEZ E. et al., Fat intake and asthma in Spanish schoolchildren, European Journal of Clinical Nutrition, 2010;64:1065-1071.
WOODS RK. et al., Fatty acid levels and risk of asthma in young adults,Thorax 2004;59:105–110.
