Yazar : Dyt.Selma Öztürk
Günlük hayatımızda beslenmenin belli bir düzeni var olmakla birlikte tatiller,bayramlarla bu düzende(beslenme düzeni,uyku düzeni,kahvaltı düzeni gibi) bir takım sapmalar yaşanmaktadır.Beslenme düzenimizde ; geç kahvaltı yaparak ara öğün atlama,dolayısıyla metabolizmanın yavaşlaması,kabızlık,4 saatten fazla aç kalındığı için kan şekerinin düşmesiyle şeker yeme ,tatlı yeme isteği oluşması ve beraberinde hızlı kilo alımı oluşabilmekte ve yine misafirliklere gidildiğinde üst üste yemek yemeler ,bir öğünü sindirmeden başka bir gıdayı ikramdan dolayı yemeler,dolayısıyla hazımsızlık şişkinlik,gaz,reflü,mide yanması ,kalp çarpıntısı gibi şikayetler hep yaşaya geldiğimiz sıkıntı ve problemlerdir.Bu problemleri yaşamamak ,sağlıklı mutlu bir bayram geçirmek için beslenme şeklimize her zaman olduğu gibi dikkat etmekte yarar vardır.Dikkat edilmesi gereken hususları şöyle sıralayabiliriz:
Başta Kurbanlık alınırken veteriner kontrolünden geçtiğinden emin olmalıyız
Kurbanlık hayvanı hijyenik şartlar sağlanmış yerlerde kesimini yaptırmalıyız
Kurban etini kesildikten hemen sonra tüketmemeye çalışın,çünkü kesilen ette ‘’Rigor Mortis’’ dediğimiz ölüm katılığı ve oksijensiz solunum yapan bakterilerin hala etin dokusunda canlılığını devam ettirdiğini ve bu durumun 24 saat sürdüğünü unutmamalıyız.Eğer bu şekilde hemen tüketirsek etin pişmesi uzun sürer,sert olur ve sindirimi zor olur.
Etler protein yapısında olduğu için sıcak havanın da etkisiyle çabuk bozulmaya müsaittirler.Dışarıda bekletilmemelidirler. O yüzden etleri temiz poşetlere konmuş bir şekilde ;buzdolabında maksimum 3 gün ,-2 derecede 7 gün,-32 derecede 3 -6 ay muhafaza edebiliriz.Donmuş etleri çözdürme işlemi ya buzdolabında yapılmalı yada mikrodalga fırınların defrost ayarında çözdürme işlemi gerçekleştirilmelidir.Çözülmüş etleri asla tekrardan dondurucuya koymamalıyız.Bu şekilde yaparsak bakteriyel enfeksiyonlara ve besin zehirlenmelerine sebep oluruz.
Etleri pişirirken pişirme yöntemi olarak haşlama,fırın ve ızgara yöntemlerini tercih etmeliyiz.Asla sıvıyağ veya tereyağı ilave ederek pişirmemeliyiz.Çünkü etin içindeki görünmeyen yağlar pişirme esnasında zaten dışarı çıkacağından extra yağ ilave etmenin şişmanlık,kalp-damar hastalıkları,şeker hastalığı ,hipertansiyon gibi hastalıklara sebep olabileceğini bilmeliyiz.
Öğünlerimizde sadece et veya etli bir yemek yememeli diğer besin grupları dediğimiz salata,yoğurt,ekmek,tahıl(çorba,pilav,makarna,kurubaklagiller) ve sebze yemeklerine de yer vermeliyiz.Hem tüketilen etin miktarı azaltılmış hem de biyoyararlılığı(vücutta kullanım derecesi) artmış olacaktır.
Eti yerken mutlaka salata veya sebze yemeği tüketimine özen göstermeliyiz.Çünkü etin içindeki demir sebze ve salatanın içindeki C vitamini ile alındığında demir emilimi daha fazla olmaktadır.Et tüketiminde aşırıya kaçılmamalıdır.Aşırıya kaçmamak için yemekten önce 1 -2 bardak su tüketilmelidir.Besin çeşitliği sağlanmalıdır.
Bayram sabahı genelde telaşlı bir şekilde başlar,bu telaş arasında kahvaltı atlanmamalıdır.Kurbanlık almaya giderken kahvaltı yapılmamışsa en azından kepekli sandviç ekmeğine hazırlanmış bir tost ve yanında 1 kutu süt götürülebilir.
Diğer günlerde olduğu gibi az az sık sık beslenmeye gayret edin.Öğün aralarını 2.5-3 saat olacak şekilde ayarlayın.Bir öğün çok fazla yediğinizi düşünüyorsanız fazla yediğiniz besini bir sonraki öğünde daha az yiyerek dengelemeye çalışın.
Bayram ziyaretlerinde bulunulduğunda bütün ikramları yemek zorunda değilsiniz.Bir yerde tatlı yedi iseniz diğer yerde 4-5 adet sarma veya küçük bir dilim börek yiyerek ve bir sonraki öğünden ekmek ve yağ miktarını azaltarak yine dengeyi korumaya çalışın.
Mümkün mertebe şeker ve çikolatadan uzak durmaya çalışın.Boş kalori aldığımız için fazladan aldığımız her bir kalori bize yağlanma ve şişmanlık olarak geri dönecektir bunu unutmayın.
Aşırı yediğinizi düşünüyorsanız bunu hareketle ,yürüyüşle enerjıye çevirmeye çalışın.Yakın mesafe yerlerde taşıt kullanmayın.Hareket ve hareketli olmak için fırsatlar kollayın,örneğin yakın mesafe (en fazla 3 km) misafir gezmelerini yürüyerek yapabilirsiniz.
Bu bayramda ve diğer günlerde sağlıklı ve dengeli beslenmek her zaman birincil önceliğimiz olsun.
Sağlıcakla,
Dyt.Selma Öztürk
Turgut Özal Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri Diyetisyeni
Ekim-2013
