Karabuğday
Karabuğday (Fagopyrum esculentum Moench) ilk olarak Orta ve Kuzeydoğu Asya’da yetiştirilmeye başlanmış, daha sonra Rusya üzerinden Avrupa’ya ve dünyaya yayılım göstermiştir (Taira 1974; Marshall ve Pomeranz 1982).
Karabuğday hemen hemen dünyanın her yerinde, çoğunlukla ise kuzey yarımkürede (Li ve Zhang 2001) Rusya, Çin, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya ve Polonya gibi birçok ülkede yetiştirilmektedir (Aeceeba 1987). Şimdi ise Rusya, karabuğdayın en büyük üreticisi konumundadır (YILDIZ, 2009)
Karabuğday İçeriği
Polygonaceae familyasından çalı görünümlü bitkidir.Karabuğday tanesi B ve E grubu vitaminleri içerir. (YILDIZ, 2009) Linoleik asit gibi yüksek seviyede çoklu doymamış esansiyel yağ asitleri içerir. Tahıllara kıyasla, karabuğday proteini, nispeten yüksek lisin seviyesi nedeniyle yüksek besin kalitesine sahiptir. Öte yandan, muhtemelen tanen, fitik asit nedeniyle düşük bir sindirilebilirlik kaydedilmiştir (HH Wijngaard , EK Arendt, 2016)
Karabuğdayın Sağlıkla Olan İlgisi
- Karabuğday sağlığa önemli etkileri olduğundan ve besleyici değerinden dolayı alternatif bir gıda kabul edilmiştir. Yapılan araştırmalar karabuğdayın;
- Yüksek kolesterol, hipertansiyon ve diyabeti engellediğini göstermiştir (Crista ve Smietana, 2008). Karabuğdayın içerdiği rutin glikoziti retinal kanamaya yol açarak beyindeki damarların yırtılması ile sonuçlanan hipertansiyon ile kardiyovasküler bozuklukların tedavisi için kullanılır.
- İçeriğindeki glikozit böbrek kanaması, kalıtsal hemorojik lezyonlar, hemofili ve bazı hemerojik hastalıkların tedavisinde kullanılır (Rajbhandari, 2004).
- Besleyici etkisinin yanında iyi hali koruyan ve hastalık oluşma riskini azaltan gıdalar, fonksiyonel gıdalar olarak tanımlandığı (Erbaş ve ark., 2008) için tüketicilerin fonksiyonel gıdalara ilgilerinin artması piyasada bu ürünlere talebi yükseltmiştir (Sedej ve ark. 2011).
- Dünyada üretilen birçok fonksiyonel gıda içinde karabuğday kullanılmaktadır (Live Zhang,2001), bu yüzden karabuğday ürünleri gıda ve ilaç olarak kullanılır ve kronik hastalıklarda insan vücuduna farklı etkileri vardır (Peng ve ark. 2012).
- Karabuğday tanesinin % 73.5’ini nişastadan bu nişastanın da % 33.5’i dirençli nişastadan oluşur (Skrabanja ve ark. 1998). Dirençli nişasta içeren gıdaların glisemik indeksleri genellikle düşüktür (Skrabanja ve ark. 2001). Düşük glisemik indeksli diyetlerin kan şekerini düzenlediği, obeziteyi önlemeye yardım ederek kalp hastalık riskini azalttığı (Çiftçi ve ark. 2008) göz önüne alınınca karabuğday; bazı kronik hastalıkların tedavisinde de kullanılabilir (Live Zhang,2001).
- Karabuğday immünoglobulin-E (IgE) içerir. Bu yüzden en önemli gıda alerjenlerinden biri olarak kabul edilir.(Fatma Hayıt ve Hülya Gül, 2015)
Yağmur KÜÇÜK
KAYNAKÇA
Fatma Hayıt ve Hülya Gül. (2015). Karabuğdayın Sağlık Açısından Önemi ve Unlu Mamullerde Kullanımı. U. Ü. ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ , 29 (1), 123-131.
HH Wijngaard , EK Arendt. (2016). Buckwheat. Cereal Chemistry , 83 (4).
YILDIZ, G. (2009). KARABUĞDAY (Fagopyrum esculentum Moench) ununun geleneksel türk ekmeklerinde kullanılma imkanları üzerine araştırmalar. Gıda mühendisliği anabilim dalı . Konya.
