İsti-ot yani Faydası Saymakla Bitmeyen Baharat İSOT…
Şanlıurfa ile özdeşleşmiş; damlarda güneş gören düz ve temiz alanlarda, tohumu alınıp Şanlıurfa’nın o kavurucu sıcaklığı ile emek üstüne emek katılarak kurutulan Anadolu’nun özümsenmiş lezzetlerinden Urfa biberi, biraz tuz, biraz zeytin yağı ve ne kadar teknoloji gelişse de gene tokmaktan vazgeçmeyenler için biraz da sıkı bir tempo… Evet bin bir emek ile sofralarımıza kadar gelen o meşhur lezzetli baharat, isot…
İsot bir tarih bir kültürel mirastır. Kelimenin kökeninin ise eski Türkçeden geldiği düşünülmekte ve ‘isti’ (sıcak) ve ‘ot’ kelimelerinin birleşmesinden günümüzde ki İsot halini aldığı ortaya çıkmıştır. Doğal yapısı sebebiyle başlarda ağızda tatlımsı bir tat bıraksa da o hafif acı tat yavaş yavaş arkasından kendini hissettirir. Ne Şili biberi kadar çok acıdır ne de Amerikan pepperonisi kadar tatlıdır …
Peki, ünü sadece ulusal olmayan ve tüm dünyaya yayılmış Anadolu’muzun meşhur baharatı isotun, hafif acı tadı ile psikolojimize “biraz daha ye” hissi verse de bizim görmediğimiz faydaları neler:
Acı ve kırmızı biberde yoğun olarak bulunan alkaloit kanser ve bir çok hastalıkta, hastalara iyi geldiği yapılan araştırmalar sonucu günümüze yansımıştır. İsotun iyi de bir iltihap söktürücü olduğu, bazı kesitsel araştırmalar ve istatistiklere göre de ağrı kesici etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. İsot acı özelliği ve içeriğinde ki bileşenler sayesinde kolesterol düşürücü etkiye sahip olup, vücut içerisinde ki aşırı yağlanmanın da önüne geçtiği ve bu yağ yakıcı özelliği ile obezite için savunma baharatı sınıfında kendisine yer bulduğu yapılan bir takım araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Toplum tarafından tam tersi düşünülse de isot kilo almaya değil, bilakis yağ yakımına yararı olan önemli bir gıdadır. Yemeklerimizin porsiyonlarını uzmanımızın istediği ölçekte ayarlarsak bir tutam isot ile sıradan bir yemeği diyet yemeği haline getirip kilo verimimizi hızlandırabiliriz…
İsot aynı zamanda dengeli tüketilmesi halinde mide asidini düzenleyici ve mikrop öldürücü etkilere de sahip olan tabiri caizse patojen savar sihirli bir besindir. Evet, isot bilinenin aksine yağ yakıcı etki göstermektedir. Peki iştah açar mı tabi ki açar… WHO (Dünya sağlık Örgütü) ve Şili hükümeti tarafından yapılan ortak bir çalışma sonucu kırmızıbibere acı etkisini veren madde olan Capsicum sp. prostat kanseri hücrelerin ölümüne de aynı zamanda etki ettiği araştırmalar sonucunda ortaya çıkmıştır. Bibere acı veren bu maddenin Farmakolojik olarak bir kaç faydası da; artrit eklem ve kas ağrılarının semptomatik tedavisinde kullanılmasıdır…
Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya ve Klinik Biyokimya Anabilim Dalından yapılan açıklamaya göre de Şanlıurfa isotunun yaşlanmayı geciktirdiği adeta gençlik formülü olduğu geçtiğimiz yıllarda duyurulmuştur. Bunun yanı sıra İsot; cilde yararlı, akut ve bulaşıcı hastalıklara karşı etkili, C vitamini açısından zengin, sindirimi kolaylaştıran ve enzimatik faaliyetleri hızlandıran önemli bir baharattır. Vücuttaki aşırı yağ ve kolesterol birikiminin önlenmesini sağlayan önemli bir yağ yakıcı olması ile de zayıflama tedavilerimizde destek besin olarak kullanılabilinir…
İştah açan bir besin olsa da dengeli ölçekte yani diyetisyen önerisi ile hesaplanmış önerilen yemek porsiyonlarımızın içine serpebileceğimiz bir tutam isot yağ yakımı açısından zayıflamaya yönelik bize destek sağlayan bir besin haline gelecektir, iyi bir idrar söktürücü olan isot, bulantıyı önler aynı zaman da soğuk kış aylarında gribal rahatsızlıklarımız da ter atıp mikropları vücudumuzdan atmamıza da katlı sağlar. Romatizmal hastalıklara iyi geldiği bademcik iltihabı ve bir çok iltihapta tedavi niteliğinde kullanılabilineceği, genetik olmayan saç dökülmesi, boyun tutulması, bronşit ve soğuk algınlığını gibi bir çok fizyolojik rahatsızlığımız için de vücudumuzda iyi bir savunma mekanizması oluşturur Anadolu’muzun bu kültür mirası
İSTİ – OT ; İSOT…
Diyetisyen Murat Kaplan
www.instagram.com/dyt.murat
