GEBELİK DÖNEMİNDE BESLENME
Gebelik dönemi her kadın için çok özel ve önemli bir dönemdir. Bu sürede hem anne adayları kendilerine hem de yeni dünyaya gelecek bebekleri için yaşantılarına ve yediklerine dikkat etmelidir.
Gebelik döneminde enerji ve besin ögelerinin yeterli alınması, yeni doğanın büyüme ve gelişmesi için önemlidir. Aynı zamanda bebeğin yetişkinlik çağında gelişebilecek kronik hastalıklarını da önler. Yeterli ve dengeli beslenme ile bebeklerin erken doğum veya sınırlanmış rahim içi fetal büyüme, geç doğum, preeklemsi gelişme ve gestasyonel diyabet riski azaltılabilir.
Gebelik 3 dönemde ele alınır;
Birinci trimester: İlk üç aylık dönem
İkinci trimester: İkinci üç aylık dönem
Üçüncü trimester: Son üç aylık dönem
Gebelikte Kilo Kazanımı:
- Zayıf gebeler (BKİ: <18.5 kg/) :12.5 – 18 kg
- Normal gebeler (BKİ: 18.5-24.9 kg/) :11.5 – 16 kg
- Hafif kilolu gebeler (BKİ: 25-29.9 kg/ :7 – 11.5 kg
- Kilolu gebeler (BKİ: ≥30 kg/ :5 – 9 kg
Hamileliğin İlk Üç Aylık Döneminde Nasıl Beslenilmeli?
Çoğunlukla hamileliğin bulantı, kusma, halsizlik, uyku hali, yorgunluk, iştahsızlık gibi etkileri görülür. Bu dönemde beslenmeniz biraz zorlaşabilir. Bu dönemi sıkıntısız atlatmak için tuz alımını düşürmeniz, az ancak sık beslenmeniz sizin için en doğrusu olabilir.
- Günlük enerji ihtiyacı kişisel olarak değişmektedir. Gebeliğin ilk 3 ayı günlük enerji gereksinimi çok fazla değişmez. Genellikle 100-150 kalori gibi bir artış yeterli olur.
- Hamilelik döneminde ne kadar yenildiği değil, ne yenildiği daha çok önemlidir.
- Özellikle besin değeri yüksek gıdalar tüketmek, proteinden ve kalsiyumdan zengin beslenmek gerekir.
- Folik asit annenin kan volümünü artırmak ve bebeği nöral tüp deformasyonlarına karşı korur. Sadece besinler bu dönemdeki artmış ihtiyacı karşılamaya yetmezler. Bu yüzden hamile kalmayı planlayan anne adaylarına 3 ay önceden folik asit kullanımı gebeliğin ilk 3 ayına kadar önerilir.
Bu dönemde en büyük şikayetler;
- Bulantı
- Mide ağrısı
- Mide yanması
Dikkat edilmesi gerekenler:
- Bulantı için, soğuk ve kokusuz yiyecekler tercih edilmelidir.
- Mide yanması gibi durumların önüne geçebilmek için bir öğünde aşırı büyük porsiyon yemekten ve gece yatmaya yakın yemek yemekten kaçınılmalıdır!
- Fazla baharatlı, acılı ve asitli yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
- Kafein alımının da kontrol altına alınması mide yanmalarını kontrol altına almaya yardımcı olacaktır.
Hamileliğin İkinci Üç Aylık Döneminde Nasıl Beslenilmeli?
Bu dönemde tansiyonunuzda dengesizlikler görülebilir. Kabızlık, kilo alımı, fazla terleme ve el-ayak şişmesi sık görülen şikayetlerdendir.
- Beslenmenizi 3 Ana öğün ve 2-3 ara öğün olacak şekilde düzenlemeye çalışın.
- Bu dönemde günlük enerji gereksiniminde 300-400 kalori artış gereklidir. Eğer fazla kiloya sahipseniz, enerji ihtiyacında artış yapılmadan, ihtiyacı olan enerji ihtiyacına göre devam edilir.
- Diyet yaparak zayıflamak kesinlikle önerilmez. Düşük kaloriden kaçınılmalıdır. Çünkü düşük kalorili beslenmeler kanda keton oranın artmasına ve bebekte zeka geriliklerine yol açabilir.
- Doktorunuzun izin verdiği oranda hafif, zorlanmadan yapabileceğiniz egzersizler sizin ve bebeğinizin sağlığına fayda sağlar. Genellikle hamilelik yogası, pilates, yüzme, yürüyüş gibi egzersizler önerilir.
Hamileliğin Son Üç Aylık Döneminde Nasıl Beslenilmeli?
Bu son dönem bebeğin en hızlı büyüdüğü dönemdir. Bu nedenle kilo artışı daha fazla olacaktır. Buna ek olarak da el ve ayaktaki şişkinlik önceki aya göre daha fazla olabilir, çarpıntı ve uykusuzluk da görülebilir.
- Sıvı tüketimi özellikle de su tüketilmelidir.
- Katı gıdalar yerine lifli gıdalara ağırlık verilmelidir.
- Diğer dönemlerde olduğu gibi sağlıklı beslenme kuralları içerisinde beslenmeye devam edilmelidir.
- Günlük toplam 5-7 porsiyon sebze ve meyve tüketilmelidir. Örneğin 2-3 porsiyon meyve, 3-4 porsiyon sebze gibi.
Gebelik Döneminde Uzak Durulması Gereken Yiyecekler
- Ton balığı, kılıç balığı gibi ağır metal içeren balık türleri,
[Haftada 180-360 g yağlı balık (somon, alabalık, yayın balığı gibi) tüketimi önerilmektedir. Konserve ton balığı tüketimi haftada 180 g’dan az olmalıdır.]
- Suşi gibi çiğ yenen balıklar,
- Şarküteri etleri gibi az pişmiş etler
- Sakatatlar bakteriye çok açık olduğu için kesinlikle gebelikte uzak durulmalı.
- Çiğ ve az pişmiş yumurta hamilelik döneminde yenmemesi gerekir.
- Pastörize edilmemiş peynir türleri ve sütler tercih edilmemelidir.
- Gebelik döneminde kafein alımınızı minimum seviyeye indirmeniz gerekiyor. Yeşil çay, siyah çay, kahve, kakao ve çikolatanın kafein içerdiğini unutmayınız.
- Siyah çayı yemekler ile birlikte tüketmek demir emilimini olumsuz yönde etkiliyor. Bu sebeple siyah çayı yemeklerle birlikte tüketmemeliyiz.
- Asitli içecekleri gebelik döneminde tüketmemelisiniz.
- Alkol, sigara ve kafein tüketimine özellikle özen gösterilmeli ve hamilelik haberi alınır alınmaz alkol ve sigara tüketimi tamamen kesilmeli, kafein alımı ise mümkün olduğunca kısıtlanmalıdır.
Yazar GÖZDE UÇAK
KAYNAKÇA:
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/62633
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/391002
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/62597
https://www.eatright.org/health/pregnancy/prenatal-wellness/healthy-weight-during-pregnancy
https://www.eatright.org/health/pregnancy/what-to-eat-when-expecting/eating-right-during-pregnancy
https://www.fda.gov/ForConsumers/ConsumerUpdates/ucm397443.htm
https://www.fda.gov/Food/FoodborneIllnessContaminants/PeopleAtRisk/ucm081819.htm