Gebelik Döneminde Beslenme

SAĞLIKLI ANNELER SAĞLIKLI NESİLLER İÇİN ‘GEBELİKTE BESLENME’

Bir bebek sahibi olmak hiç kuşkusuz bu dünyada Allah ın kadınlara verdiği en özel en güzel histir.Çoğu zaman  annelerimizin  dediği   ‘Anne olmadan bilemezsin’ cümlesini  kulakardı etsek de evet gerçekten anne olmadan bilinemeyecek birçok  şey vardır.Bunlardan en önemlisi de annelerimizin, bayanların geçirdiği 9 aylık zorlu bir süreçtir.Bir çok zorluğuna ve verilen emeğin oldukça büyük olmasına karşılık hissedilen duygu çok özeldir.İşte ben bu yazımda anne adaylarının nasıl beslenmesi gerektiği hakkında elimden geldiği kadar yararlı ve kısa bilgiler vermeye çalışacağım.

Anne karnındaki bebeğin bedensel ve zihinsel olarak büyümesi ve gelişmesi anne adayının yeterli ve dengeli beslenmesiyle mümkündür.Evet yaş ve kalıtımsal faktörleri kontrol edemezsiniz  ancak sigara,alkol,ilaç kullanımından kaçınarak ve beslenme düzeninize dikkat ederek sağlıklı bebeklere sahip olmak sizin elinizde.

Peki gebelik süresince anne yetersiz ve dengesiz beslenirse bebekte ne gibi sorunlar oluşabilir?

• Zamanından önce,erken doğum (prematüre)
• Düşük doğum ağırlıklı bebek (Doğum ağırlığı 2500 ün altında olan)
• Bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebekler
• Ölü doğumlar

Gibi birçok sorunlar oluşabilir.

Anne Adayları;

• Kendi enerji ve besin öğeleri gereksinimlerini karşılamak
• Vücudundaki depolarını dengede tutmak
• Anne karnındaki bebeğin sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlamak
• Emzirmeye hazırlık, salgılanacak sütün içeriğini karşılamak için

BESLENMESİNE DİKKAT ETMEK ZORUNDADIR.

Gebelik süresince anne yetersiz ve dengesiz beslenirse annede oluşabilecek sorunlar;

• Kansızlık (anemi)
• Kemik Dokusu Bozuklukları (osteomalasıa)
• Gebelik zehirlenmesi(Toksemi)
• Ödem
• Ağırlık kazanımının yetersiz olması ile anne ve bebeğin sağlığının bozulması
• Anne ve bebek ölümleri

Gebelikle birlikte vücutta birçok hormonal değişiklik olur ve bunlara bağlı olarak anne adayları bazı sorunlarla karşılaşabilir.Bu sorunlardan en sık görülenleri mide-barsak rahatsızlıklarıdır.Bunlar;kabızlık,mide ekşimesi,sabah bulantıları ve şişkinliktir.

Bulantılar

Özellikle gebeliğin ilk 3 ayında görülen bulantıların nedeni östrojen düzeyindeki artıştır.Bazı gebeler için sabah bulantıları geçici olabilirken bazıları için bu durum süreklidir.Gebelerde ağırlık ve su/elektrolit(dehidratasyon) kaybına neden olabilecek düzeyde ağır bulantılar ve aşırı kusma görülebilir.Beslenme düzeninde yapılacak ufak değişiklikler  bulantıları azaltmak,engellemek ve anne adaylarını rahatlatmak için yeterli olacaktır.

• Gebe kadınların koku alma duyuları çok hassas olduğu için normalde kötü olmayan kokular bu dönemde rahatsız edici olabilir.Fazla baharatlı,yoğun kokulu besinlerden bu dönemde tüketmeyip,fazla yoğun kokulu ortamlardan uzak kalmak sizin için faydalı olacaktır.
• Sabah yataktan kalkmadan önce kraker,grissini,sade kızarmış ekmek veya tahıldan yapılmış kuru besinler,tuzlu bisküviler tüketin.Bu yolla mide asit düzeyi azaltılabilir.
• Midenizin boş kalmasını engellemek için gün boyu azar azar ve sık sık besinler tüketmeli, beslenme programınızı 3 ana 3 ara öğün olacak şekilde  ayarlamalısınız.Öğünlerinizi yavaş tüketin ve içeceklerinizi öğünle birlikte değil öğün aralarında tüketmeye gayret edin.
• Kızartmalardan ve fazla yağlı besinlerden kaçınınız.

 Kabızlık

Yine bu dönemde oluşan değişiklikler bağırsak kaslarının gevşemesine ve bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına neden olur.Bu durum kabızlık ve bağırsak tembelliği ile sonuçlanabilir.Dolayısıyla gebelik sürecinde posalı besinlere her zamankinden daha çok ihtiyaç vardır.

• Sebze,meyve,tam tahıl ürünleri,kuru baklagiller gibi posa içeriği yüksek besinleri tüketiniz.Günde en az toplam  5 porsiyon sebze,meyve,kepekli ekmek,tam tahıl ürünleri ve haftada iki kez kuru baklagil tüketerek posa alımınızı arttırın.
• Günlük sıvı tüketiminizi arttırın.Günlük en az 8-10 bardak su için.
• Kuru erik,kuru erik marmeletı,kuru erik suyu,incir,kayısı kabızlığı önleyebilir.
• Gebelik döneminiz boyunca düzenli fiziksel aktivite yapmaya özen gösterin,barsaklarınızın normal çalışmasını sağlar.Yürüyüş,yüzme,plates,ve hafif egzersizler gebelik süresince yapılabilir.

GEBELİKTE SAĞLIKLI KİLO ARTIŞI,ARTAN ENERJİ VE BESİN ÖĞELERİ GEREKSİNİMLERİ

Normal bir gebelik süresince anne adayının kendi gereksinimlerine ek olarak  tükettiklerinin bebeğe aktarılması için anne adayının  yaklaşık 10-12 kilo alması yeterlidir.Bu artış için de gebelik öncesine göre bir gebe ek olarak ; günlük 20 gr protein, 15-20 mg demir,500 mg kalsiyum ve ortalama 300 kalori ek enerji alması gereklidir.

Gebelikte sıklıkla tüketilmesi gereken besinlere göz atalım;

1. Kalsiyum => Bebeğinizin gebeliğinizin 8.haftasından itibaren oluşmaya başlayan kemik ve dişlerin gelişimi için gerekli bir mineraldir.Gebelikte normalde tükettiğinizin iki katı kadar süt,peynir ve yoğurt gibi kalsiyumdan zengin besinler tüketmelisiniz ancak sütü ve yoğurdu fazla yağ içeriğinden dolayı  yağı alınmış  peynirin ise iyi pastorize edilmiş ve hijyenik olmasına tifo,brusella gibi hastalılara yakalanmamak için dikkat edin. Kalsiyumdan zengin gıdalar arasında süt ürünlerinin yanı sıra yeşil yapraklı sebzeler de yer alır.
2. Proteinler =>Gebelikte artan protein gereksinimini karşılamak için yağı alınmış kırmızı et,beyaz et,kuru baklagiller,yumurta,süt ve süt ürünleri,balık gibi proteinden zengin besinlerin tüketimini arttırmak gerekir. Hayvansal ve bitkisel proteinlere eşit ölçüde yer vermek gerekir.Omega 3 ve Omega 6 yağ asitleri bebeğin zeka gelişimini olumlu etkilediği için haftada en az 2 kere balık tüketilmelidir.
3. Demir => Gebelerde demir eksikliği halsizlik,uykuya meyillilik,bitkinlik,nefes darlığı,çarpıntı gibi  şikayetler oluşturabileceği gibi erken doğum,bebeğin rahim içinde gelişememesi,ölü doğum ve düşükler gibi komplikasyonlara da neden olabilir.Ayrıca ileri derecede kansız bir gebe doğum sonrası lohusalık döneminde de sıkıntı çeker.
   
   – Demir eksikliğini en aza indirebilmek için kan yapıcı  pekmez,kuru üzüm,kırmızı et,yumurta ve kuru baklagillerden zengin  gıdaların tüketilmesine önem verilmelidir.Ayrıca demir emilimini engellediği için yemeklerle birlikte çay,kahve tüketilmemelidir.Yemeklerde mutlaka taze meyve ve suları,C vitamininden zengin salataların  bulunması demirin vücuttaki kullanılmasını arttıracaktır. 

   – Genelde 4.aydan sonra başlanan demir hapları sütle birlikte içilmemelidir.Çünkü süt demirin emilimini azaltıp  etkisizleştirmektedir.Ayrıca demir hapı kullanan gebeler iştah artması ve demir hapından dolayı daha fazla kilo alımından şikayetçilerse demir haplarını akşam uyumadan önce almalılardır.

4. Folik asit => Bebeğin merkezi sinir sisteminin gelişmesi için gebeliğin ilk haftalardan itibaren B9 vitamini yani folik asit alımı çok önemlidir.Gebelerde folik asit eksikliğine bağlı olarak bebeklerde ‘nöral tüp defektleri’ denilen anormalliklerin görüldüğü ve bu gebelerde gebelik zehirlemesi(preeklemsi)ne daha sık rastalandığı gözlenmiştir.Daha önceden folik asit eksikliği bulunan ve nöral tüp defektli çocuk doğurmuş gebeler gebe kalmayı düşündükleri tarihten en az 3 ay önce folik asit alımına başlamalıdırlar.

Gebelikte Sıvı Alımı
Kabızlık gibi mide barsak problemleri için günde en az 8-10 bardak  su içilmesi gerektiğini belirtmiştik.

• Gebelikte çay,kahve,kolalı içecekler ve kakao önerilmez.Çay içerdiği ‘tein’ maddesiyle demir eksikliğine yol açar.Diğer maddeler ise ‘kafein’ içerdiğinden bebek üzerinde olumsuz etkileri olabileceği düşünüldüğünden dolayı  önerilmez.Maden suyu içilmesinin ise hiçbir olumsuz etkisi yoktur.
• Bitki çaylarının tüketimine bu dönemde dikkat edilmeli araştırıp içilmelidir.Örneğin; sinemaki çayının içimi konusunda endişeler vardır ve bu süreçte önerilmemektedir.Yine benzer şekilde yeşil çay da gebelere önerilmez.
• Alkol gebelikte kullanıldığında ‘fetal alkol sendromu’ olarak tanımlanıp bebekte zeka geriliğine ve bazı yapısal anormalliklere  yol açtığından gebelikte alkol kullanımı kesinlikle zararlıdır.
• Bu dönemde aşırı tuz tüketiminden de kaçınılmalıdır.Özellikle son aylarda aşırı tuzlu yemeyle vücuttaki ödem artabilir,tansiyon yükselebilir,gebe kendini daha rahatsız hissedebilir.

Gebeyken diyet yapmak doğru mudur?

Beslenmede  yüksek kalorili yiyeceklerin fazlaca alınmasına engel olmak ancak gebenin enerji ve besin öğelerini karşılayacak bir beslenme şekli olmalıdır.Gebelikte diyet yapmak,kalori kısıtlamak özellikle 4.aydan sonra doğru değildir.

Gebelikte ağırlık takibi çok önemlidir.İlk 3 ayda ortalama 0,5-1 kg ,sonraki aylarda ise ortalama 1,5-2 kg ağırlık kazanması uygundur.

Çok zayıf ve çok kilolu gebelerde anne ve bebekte bir takım sorunlar görülebilir.

SON OLARAK;

• Öğünleriniz sık sık ve az az porsiyonlar halinde olmalıdır.Ne uzun süre aç kalın ne midenizi tıka basa doldurun.
• Aldığınız gıdaların taze olmasına dikkat edin;konserve,işlenmiş gıdalar,katkı maddelerinden bu dönemde uzak durun,doğal besinleri tercih edin.
• Tükettiğiniz gıdalarda çeşitliliğe önem verin.
• Aşırı yağlı,tatlı,baharatlı,kalorili gıdalardan kaçının,unutmayınki önemli olan kilo almanız yağlanmanız değil bebeğin sağlıklı bir şekilde büyümesidir.
• Preeklampsi veya gestasyonel diyabet varlığında mutlaka diyetisyeninize başvurun.
• Çiğ veya iyi pişmemiz et ve et ürünlerinden kaçının.
• Sebzelerin haşlama sularını dökmeyin.Çünkü sebzelerdeki vitamin ve mineraller bu sulara çıkar.
• Çikolata,tatlı,pasta yerine kuru incir,ceviz,badem tüketin.
• Yemeklerde iyotlu tuz kullanın.
• Gebelikte su alımını ihmal etmeyin günde 8-10 bardak su için,yaz aylarında bu miktar 15 bardağa çıkabilir.
• Kalsiyum ihtiyacınız için günlük 1-2 bardak süt içmeniz gereklidir.Süt içemiyorsanız yoğurt tüketin.
• Bu dönemde hafif egzersizler yapmayı ihmal etmeyin.

UNUTMAYIN SAĞLIKLI ANNELER SAĞLIKLI NESİLLER DÜNYAYA GETİRİR..

KEYİFLİ GÜNLER

Sümeyye Şükran Özkeleş