GAZ SANCININ SEBEBİNİ BİLİYOR MUSUN?
IRRITABLE BAĞIRSAK SENDROMU NEDİR? BELİRTİ BULGULARI NELERDİR?
Anormal bağırsak hareketliliği ve geçirgenliği, karbonhidrat fermentasyonunun besin emilimini, gaz üretimini ve bağırsakta mikrobiyotadaki değişiklikleri içeren irritabl bağırsak hastalığı stres, besin alerjisi, az posalı diyet ve kalın bağırsak enfeksiyonlarıyla ilgilidir.
IBS esas olarak 15 ila 65 yaşları arasında gerçekleşir.Doktora ilk muayene genellikle 30-50 yaş grubundadır. Yetişkinlerde (IBS) % 7-21 yaygınlık oranına sahip iken okul çağındaki çocukları % 20’sine kadar etkileyen bir rahatsızlıktır.
IBS hastalarının % 80’inden fazlasının semptomlarını gıda ile ilişkilendirdiğini tespit etmişlerdir. Yağın suçlu olduğu kabul edilen fikre aykırı olarak, hastalar bize karbonhidratların ve proteinlerin kendileri için daha rahatsız edici olduğunu söylemiştir.
Tüketilen yiyeceklerle birlikte, öğün hacmi, öğünün tüketildiği günün saati ve kişinin bağırsaklarında mikroorganizmaları ve ruh hali de dahil olmak üzere irritabl bağırsak hastalığını tetikleyebilir.
Üç farklı tabloda karşımıza çıkabilir;
- kronik kabızlık,
- kronik sulu diyare ve
- değişimli olarak diyare ve kabızlık.
Genel bulguları arasında;
- yemeklerle birlikte artan karın ağrısı,
- ağrının başlamasıyla barsak hareketliliğinin artması,
- karında gerginlik,
- bulantı,
- çarpıntı,
- baş dönmesi,
- sık idrara çıkma
- halsizlik gibi belirtiler verir.
IBS’li bazı hastaların ince bağırsakta bakteriyel aşırı çoğalma (SIBO) olabileceği gösterilmiştir. Böyle bir durum ince bağırsakta geçirgenliğin artmasına ve sonradan karın ağrısına neden olarak ince bağırsağın dar kısmında emilememiş karbonhidratların fermantasyonuna neden olabilir.Bu da gaz sancısı yapmaktadır.
IBS hastalığının özel bir ilaç tedavisi yoktur. Rahatsız eden besinlerin diyetten çıkarılması ve kesin olmamakla birlikte düşük fodmap diyeti uygulanmaktadır.
DÜŞÜK FODMAP DİYETİ NEDİR?
Fermente edilebilen oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve poliollerin azaltılması temeline dayanmaktadır. IBS hastalarının yarısı ile üçte ikisinde semptom iyileşmesine yol açtığını göstermekte, pek çok hastada diyete başladıktan kısa süre sonra yanıt vermesine rağmen, bazı hastaların yanıt vermesi 3-4 hafta sürebilir.
Fodmap içeren besinler sağlıklı bireylerde problem yaşatmazken IBS hastalarında ince bağırsakta emilmezler ve hızlı bir şekilde fermente olurlar, bu da gaz oluşumuna neden olur.
ABD’de yapılan birkaç çalışma da meyve suyunun daha da fazla tüketilmesi ve yüksek fruktozlu mısır şurubu (% 42-55 fruktoz içeren) bağırsak hastalıklarına yol açmaktadır. Son 4 yılda, yüksek kalorili tatlandırıcılardan elde edilen enerjinin toplam günlük kalori alımının yaklaşık% 22’sine yükselmiştir; bunun % 80’inden fazlası alkolsüz içecekler veya şekerli meyve içeceklerinin tüketimiyle ilişkilidir.
Fodmap diyeti üç aşamadan oluşur. Fodmap içeren besinleri ortadan kaldırmak, yavaş yavaş diyete eklemek ve en son aşama olarak size uyan uygun birdiyet programı düzenlemek.
FODMAP İÇEREN BESİNLER NELERDİR?
MEYVELER
Şeftali, trabzon hurması, karpuz,elma, armut, mango, vişne, böğürtlen,kuru erik.
SEBZELER
Tatlı patates, mantar, karnabahar, soğan, sarımsak, enginar, pırasa, pancar ve brüksel lahanası,turp.
TAHILLAR
Çavdar, arpa ,buğday.
BAKLAGİLLER
Kırmızı barbunya fasulyesi, kuru fasulye,nohut ve soya fasulyesi .
TATLANDIRICILAR
Sorbitol, mannitol, ksilitol, maltitol, izomalt , ve diğerleri.
SÜT ÜRÜNLERİ
Süt,dondurma,yoğurt,yumuşak ve taze peynirler.
DİĞERLERİ
Bal, fındık,antep fıstığı.
BESLENME ÖNERİLERİ NELERDİR?
Düşük fodmap diyeti 6-8 hafta uygulanabilir.Fodmap diyetinde hastalar lif alımını büyük ölçüde azaltır ve probiyotik etkileri ile karakterize edilen inulin gibi bazı karbonhidratları azalttığından dolayı uzun süreli fodmap diyeti önerilmemelidir.
- En az 7 günlük beslenme günlüğü tutulmalı ve hangi yiyecekler ile problemin arttığı saptanmalıdır.
- Azaltılan besinler ile birlikte evden uzakta yenilen yemeklerin kontrolü ve alternatifleri düzenlenmelidir.
- En büyük problem baklagillerde bulunur çünkü fruktan ve galaktan içeriği çok yüksektir.
- Diyet yağı bağırsak hareketlerini arttıracağından yağ miktarı azaltılır.
- Genellikle düşük posalı beslenme uygulanır fakat kabızlık mevcutsa 20-30 gram kadar lif verilebilir.
- Çözünmez lif vermek yerine çözünür lif takviyesi verilmelidir.
- IBS hastalarında yapılan bir çalışmada zencefilde bulunan kurkumin 8 hafta boyunca günde 72 mg ile 144 mg verilmesiyle karın ağrısı azaltmış ve hastaların yaşam kalitesini yükseltmiştir.
- Hastaların probiyotik ve prebiyotik alımının arttırılmasıyla semptomlarda azalma görülmektedir.
Problem oluşmadan önce korunma çok daha etkili bir yöntemdir. Hazır gıdaların azaltılması, probiyotik alımının arttırılması,yüksek lif içeren besinlerin arttırılması, antioksidan içeriği yüksek besinlerin alımıyla birlikte hastalıktan korunmak mümkündür. Hastalıktan korunmak baş etmekten daha kolay olduğu için şuan ki size hep iyi davranın yemek için yaşama felsefenizi bir kenara bırakın ve yediklerinizde şifa arayın. İyi günler, bol tebessümlü bir gün olsun.
Gizem USANMAZ
