Dismenore Nedir ?
Malum gün geldi çattı. Stresli geçen bir adet öncesi dönemden çıktın ‘hah evet tam rahatladım’ derken birçok kadının yaşadığı ağrılı bir döneme girdin.
Sıcak su torbaları, yorgan altında saatler geçirmeler ve en önemlisi ilginin üzerinde olmasını istediğin o günlerde ağrını hafifletecek birkaç bilgiyle yazıma başlamak istiyorum.
Adet döngüsü vajinal kanamanın ilk günü ile başlar ve bir sonraki vajinal kanama zamanına kadar sürer. Bu süre ortalama 28 gün olmakla birlikte adetin ilk günleri ağrı yaygın bir problemdir. Östrojen ve progesteron yumurtalıklar tarafından üretilirken bu hormonlar rahim duvarını gebeliğe hazırlar. Ortalama 14. günde yumurta yumurtalıktan atılır,follop tüplerinden ilerleyen yumurta eğer sperm varsa döllenerek rahime yapışır ve gebelik oluşur fakat sperm yoksa hormon seviyeleri azalarak kalınlaşmış rahim içi tabakasının ve kan vajina yoluyla atılır. Adet kanamasıyla birlikte oluşan dismenore,kadınların yaşam kalitesini ve sosyal aktivitelerini etkileyen en yaygın jinekolojik bozukluklardan biridir. Dismenore primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılır.
1 PRİMER DİSMENORE
Prostaglandinlerin salınıma bağlı olarak oluşur. Prostaglandinler rahimin kasılmasına sebep olur. Uterusun düz kas kasılmaları alt karın bölgesindeki kolik ağrılara,sancıya benzer ağrılara ve dismenore karakteristiği olan bel ağrısına neden olur. Ayrıca, prostaglandin sekresyonu mide-bağırsak yolunun düz kas kasılmasına neden olur, bu da mide bulantısı, kusma ve ishale yol açabilir
Adetin ilk günleri prostaglandin seviyesi yüksekken ilerleyen günlerde prostaglandin seviyesi azalır ve ilk günler adet sancısı çekerken günler ilerledikçe ağrı azalır.
2 SEKONDER DİSMONORE
Primer dismonore gibi genç yaşlarda görülmemekle birlikte asıl sebebi prostaglandin seviyelerindeki artıştan kaynaklanmaz. Ağrılar adetin ortasında da başlayabilir daha da şiddetlenebilir.
Sekonder dismenorenin en sık nedenlerinden biri de endometriozis ve myomlardır.Endometriozis, uterusun iç tabakasının overler ve fallop tüpleri gibi uterus dışı dokularda yer almasıdır. Myom ise uterus içinde,dışında ve duvarında gelişebilen iyi huylu kas tümörleridir.
İLAÇ TEDAVİSİ
Steroid içermeyen anti inflamatuarlar ilaçlar prostaglandin seviyelerini baskılar. Doğum kontrol hapları rahimden üretilen prostoglandin düzeylerini azaltarak kasılmaları, kanamayı ve ağrıyı, ayrıca myom ve endometrozis gelişimini azaltır.
CERRAHİ TEDAVİ
Cerrahi yöntemle myomlar alınabilir.Endometriozis tedavisinde rahim dışında büyüyen ancak rahimin iç tabakasından köken alan doku bölgeleri laparoskopi veya ameliyat ile yok edilebilir.
DİĞER TEDAVİLER
1 SPOR
Menstruasyonun ilk üç günü boyunca günde 30 dakika yürüyüş yapmak, primer dismenore ve menstrüel ağrının şiddetini azaltmaktadır. Fiziksel olarak daha aktif olan kadınlarda dismenore sıklığının daha düşük olduğunu ve düzenli egzersizin kadınlarda stres düzeylerini azaltığı gözlemlenmiştir. Egzersiz, pelvik kan dolaşımını iyileştirerek ve beta endorfin salınımını uyararak bir analjezik (ağrı kesici) olarak hareket eder.
2 BESLENME
Primer dismenore, menstrüasyon sırasında artmış veya dengesiz endometrial prostanoid üretiminden kaynaklanır. Prostaglandinler uterus tonunu ve kasılmalarını arttırır ve ağrıya neden olur. Dört büyük gıda grubunun günlük tüketimi ile ilgili olarak araştırmalar, balık, yumurta, sebze ve meyvelerde yüksek bir diyetin dismenore yaygınlığının düşük olduğu ile ilişkili olduğunu göstermiştir
MAGNEZYUM
Magnezyum kas ve sinir sisteminde,kan basıncının düzenlenmesinde görevlidir.Yüksek düzeyde magnezyum içeren gıdalar, prostaglandinin sentezini azaltarak kas ve mikrovasküler spazmları azaltarak dismenore şiddetini azaltabilir. Magnezyumun dismenore için ümit verici bir tedavi olduğu düşünülmektedir.
MAGNEZYUM İÇEREN BESİNLER
- Sert kabuklu meyveler
- Kuru baklagiller
- Yeşil yapralı sebzeler
- Tam tahıl ürünleri
D VİTAMİNİ
Kemik metobolizmasında barsaktaki kalsiyum emilimini hızlandırmaktadır. Kemik ve böbreklerden kana kalsiyum taşırken böbreklerden kalsiyum geri emilimini arttırmaktadır. Böylelikle kalsiyum dengesinde rol oynar. Yapılan bir çalışmada 897 ergen kıza yüksek doz D vitamini takviyeleri (50.000 IU / hafta kolekalsiferol) verilmiş ve 9 hafta boyunca takip edilmiş.D vitamini takviyesi, adet öncesi gerginlik sendromu(PMS)belirtilerinde ve dismenorenin ağrı şiddetinde azalmaya sebep olduğu gözlemlenmiş.Yüksek doz D vitamini takviyesi, PMS ve dismenore sıklığını azaltabileceği gibi, PMS’nin fiziksel ve psikolojik semptomları üzerinde de olumlu etkileri olabilmektedir.
D VİTAMİNİ KAYNAKLARI
Kış mevsimi dışında hergün yarım saat kadar baş,yüz,el,kol,ayak ve bacakların güneş ışınlarına temas etmesiyle;
- Balıkyağ
- Mantar
- Karaciğer
- Süt ve süt ürünleri
- Yumurta sarısı
- Yulaf
ÇİNKO
Çinko hücre bölünmesi,çoğalan hücrelerin farklılaşarak organların oluşumu,bilişsel işlev ve sindirim sisteminin düzenli çalışması için gereklidir.Yetesizliğinde bağışıklık sisteminden sorumlu timusta bozulma görülmüştür.Yapılan bir çalışmada menstrasyon sırasında iki ila üç aylık günde 30 mg kadar (15 mg çinko, iki kez) oral olarak çinko takviyesi uygulanmış kadınlarda dismenore yoğunluğunun azaltılmasında yararlı olduğu kanıtlanmıştır. Çinko aynı zamanda prostaglandin üretimini inhibe ettiği bilinmektedir.
ÇİNKO KAYNAKLARI
- Karaciğer
- Peynir
- Et
- Badem içi
- Buğday
- Bulgur
- Mantar
- Ceviz
TARÇIN
Tarçının ağrı, menstüral kanama, bulantı ve yan etki olmaksızın primer dismenorede kusma üzerindeki anlamlı etkisi bulunmaktadır .Genç kadınlarda dismenore için güvenli ve etkili bir tedavi yöntemii olarak kabul edilmektedir. Yapılan bir araştırmada , tarçının primer dismonoreye bağlı ağrı, adet kanaması, bulantı ve kusma üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu ve bildirilen hiçbir yan etki olmadığını, primer dismenore için güvenli ve etkili bir tedavi olarak kabul edilebilir olduğunu ileri sürmektedir.Adet döneminde diyare, kusma, vajinal kanamayla birlikte vücutta sıvı elektrolit dengesi bozulmaktadır. Bu dönemde su tüketimini arttırarak vücuttaki ödemi azaltabilir vücudun iç dengesini koruyabilirsiniz.Günde 2.5-3 litre içmek size yardımcı olacaktır.
Yüksek lifli bir diyet, seks hormonu bağlayıcı globülinleri artırabilir, böylelikle dismenorenin ana nedensel faktörü olan prostaglandinin sentezini azaltabilirsiniz. Lifler vücudun süpürgesi olarak görev alırlar,sizi tok tutarak bağırsak sağlığınız için etkili olan bu besin kaynakları özellikle kolon kanserinde koruyucu etki gösterirler. Öğünlerinizde; meyve,sebze,tahıl, kurubaklagil tüketimini arttırarak lifli besinleri hayatınızda yer açabilirsiniz. Her zaman dediğimiz gibi dengeli,yeterli ve sağlıklı beslenmeyi hatırlatıp kendinize iyi bakmanızı diliyorum çünkü biz her şeyin iyisini hak ediyoruz.
Gizem USANMAZ
