DEMİR EKSİKLİĞİNE BAĞLI ANEMİ (KANSIZLIK)
Demir, vücudumuzda birçok görevi olan önemli minerallerden biridir.En önemli görevi hücrelere oksijen taşınması ile ilgilidir. Demir hemoglobinin bileşiminde bulunur ve hücrelerden akciğere karbondioksit, akciğerden hücrelere oksijen taşınmasını sağlar.
DEMİR GEREKSİNİMİ
Eksikliği görülmeyen yetişkin bireylerin günlük demir gereksinimi vücutta kaybolan(gaita, idrar, ter vb.) miktar kadardır. Bu da yaklaşık olarak günlük 0.9 mg olarak belirlenmiştir. Diyetle alınan demirin ancak %10 u emilebildiği düşünülürse günlük alınması gereken demir miktarı 9 mg olmaktadır. Ayrıca menstruasyon döneminde kadınlarda günlük ortalama 0.5 mg kadar kayıp görülmekte dolayısıyla gereksinimi arttırmaktadır.
Ancak vücutta yeterli kalmadığı zaman eksiklikten kaynaklanan ‘demir yetersizliği anemisi’ görülür. Aneminin bu tipinde hemoglobin miktarı azalır,kan hücrelerinin sayısı azalır. Depolarda da azalma görüleceğinden depo demiri ferritin de azalır.
Demir miktarının düşük olmasının en önemli nedenleri arasında kötü beslenme, kan kaybı ve diyetle alınan demirin emiliminin yetersiz olması gelir.
Bu durumda;
- Kanın oksijen taşıma kapasitesi azalır
- Baş dönmesi
- İştahsızlık
- Halsizlik
- Tırnakların incelmesi
- Sindirim sisteminde bozulma
- Kısa nefes alıp verme
- Çocuklarda büyüme ve gelişmede yetersizliklere
- Bağışıklık sisteminde yetersizlikler ve/veya çalışma gücünde azalma meydana gelebilir.
Ülkemizde çocuklar ,gebe ve emzikli kadınlar ve iç organlarında kanama görülen bireyler risk grubunu oluşturmaktadır.
TANI
Yapılan kan tahlilinde ölçülebilen serum demir düzeyi, hemoglobin ve/veya ferritin değeri, transferrin veya total demir bağlama kapasitesi gibi kriterler anemi teşhisi koymada değerlendirilir.
Kan değerlerimizi öğrenmek için 6 ayda bir bu tetkikleri yaptıralım.Demir eksikliği anemisi tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Tedavi yöntemlerinin başında beslenme tedavisi ve ilaç tedavisi gelir.
BESLENME TEDAVİSİ
Hem içeriğindeki demir miktarı hem emilme oranı yönüyle en iyi demir kaynağı ‘’kırmızı et’’ tir. Ayrıca yumurta , üzüm, kuru meyveler, yeşil sebzeler, pekmez, fındık, fıstık, susam gibi yağlı tohumlar önemli demir kaynakları arasındadır.
Ayrıca vitaminlerden C vitamini demir emilimini önemli düzeyde arttırdığı tespit edilmiştir. Örneğin et yemeklerinin yanında bol limonlu salata tercih edilmelidir.
Ekmek, çörek gibi tahıl ürünlerinde mayalama işlemi yapıldığında emilim yine artacaktır.
Bunun yanı sıra kahvaltıda tüketilen çay yumurtada bulunan demirin emilimini azaltacaktır. Çay yerine taze sıkılmış portakal suyu tüketilmelidir.
Kola ve kahve de demir emilimini olumsuz yönde etkiliyor. Çay, kahve ve kola yemekle birlikte değil; yemeklerden 45-50 dakika sonra tüketilebilir.
KAYNAKÇA
Baysal, Ayşe. Beslenme. Ankara/Hatipoğlu yayınları,2014
www.kanhastalıkları.org
Hülya TUNCEL
SAĞLIKLI GÜNLER…
