BESİN ALERJİLERİ
Besinlere bağlı istenmeyen reaksiyonların gelişmesi temelde besin alerjileri ve besin intoleransına dayandırılabilir. Besin alerjileri, besinin içeriğindeki proteinlere karşı gelişen immünolojik bir reaksiyondur. Besin intoleransı ise immünolojik bir yanıt olmamakla birlikte besine karşı oluşan aşırı hassasiyettir. Bu durum hastanın metabolik veya psikolojik yapısına bağlı olarak ya da besinden kaynaklı sebeplerden gelişebilir.
Besin alerjileri çocuklarda yetişkinlere oranla iki kat fazla görülmektedir. Çocukluk çağında başlıca alerjen besinler; inek sütü, tavuk yumurtası, soya fasulyesi olmakla beraber bunu buğday, yer fıstığı, balık, kabuklu deniz hayvanları, kabuklu yemişler takip etmektedir. Yetişkinlerde yine benzer gıdalara karşı alerji görülmektedir.
Alerji sıklığı fıstık, fındık, muz, ıspanak, kakao, çilek, kivi, buğday, domates, portakal gibi gıdalarda yoğunlaşabilmektedir.
Bazı gıda katkı maddeleri alerjen etki gösterebilir. Örneğin; Tartrazin (E102), Sunset Yellow (E110), Amaranth (E123), Parlak Mavi (E131), Erythrosin (E127), Kırmızı (E124), Sodyum Benzoat (E111), Benzoik Asit (E210), Sülfitler (E220-E226), Nitritler (E250), Monosodyum Glutamat, Antioksidanlar (BHA-BHT)(E320-E321).
- İnek Sütü Alerjisi: Çocuklarda sık rastlanır. 1 yaşın sonunda %50, 2 yaşta %70 ve 3 yaşlarında %85 oranlarında düzelmektedir. İnek sütünün başlıca proteinleri kazeinler ve whey proteinleridir.
- Tavuk Yumurtası Alerjisi: Çocuklarda yumurta beyazının sarısına göre daha allerjen olduğu saptanmıştır. Dolayısıyla yumurta beyazına karşı alerji gelişebilmektedir. Yetişkinlerde ise yumurta sarısına karşı, içeriğinde bulunan livetin maddesinden kaynaklı alerji gelişebildiği saptanmıştır.
- Yer Fıstığı Alerjisi: Yerfıstığı baklagil ailesindendir. Anaflaksiye neden olur. Çocukluk ve yetişkinlik döneminde yaygın görülür, ömür boyu kalıcıdır.
- Balık Alerjisi: Yemek, inhalasyon veya temas ile alerji gelişebilir. Yaşam boyu devam eder.
- Kabuklu Yemişler: Badem, Fındık ve Türevleri, Ceviz, Kestane, Çam Fıstığı, Antep Fıstığı, Yer Fıstığı gibi besinler alerjik reaksiyonlar geliştirebilirler. Genellikle çocukluk çağında başlar.
- Baklagil Alerjisi: Keten tohumu, ayçiçeği, susam, pamuk, haşhaş ve ayçiçeği tohumlarına ya da çekirdeklerine bağlı olarak erişkinlerde anaflaktik reaksiyonlar görülebilmektedir.
- Sebze Alerjisi: Domates, patates, soğan, kıvırcık, kuşkonmaz, kereviz gibi sebzelere karşı gelişebilir.
- Meyve Alerjisi: Şeftali erişkinlerde en sık meyve allerjisi nedenidir. Avakado sistemik anaflaksi ve muz, karpuz ve kivi ile çapraz reaksiyon ile allerji yapabilir. Kavun ve kivi, oral allerji sendromu ve anaflaksi yapabilir. Regweed polen duyarlılığında kavun yenmesi ile allerji olabilir. Kivi de ot ve huş ağacı poleni ile çapraz etkileşim yapabilir.
- Et Alerjisi: Et allerjisi tüm gıda allerjilerinin % 8.2’sidir. Başlıca sığır eti olmak üzere, sırayla koyun, domuz, tavuk, hindi eti ile allerjiler bildirilmiştir. Sığır etinde ayrıca sığır gama globulini de bulunmaktadır. Bunlar ısıya duyarlı proteinlerdir ve iyi pişmiş etler, bu proteine duyarlı kişilerce tolere edilebilir. Ancak iyi pişmiş eti tolere edemeyen hastalar da bildirilmiştir, bu kişilerde myoglobulin sorumlu tutulmuştur. Aktin de olası bir allerjen olarak düşünülmüştür. Çocuklarda sığır serum albuminine karşı olan duyarlanma kaybolabilir ama erişkinlerde düzelmez.
- Alerjik reaksiyon geliştirebilecek diğer önemli besinler; Soya fasulyesi, buğday, karides, mürekkep balığı vb.
Bazı besinler vardır ki bazen insanlarda beklenmedik etkiler gösterebilir. Toplumdaki birçok insanın günlük olarak tükettiği besinleri bazı insanlar hayatlarından elimine etmek durumunda kalabilirler. Bu nedenle hangi besinlerden ne ölçüde faydalandığımızı ve besinin bize olan cevabını doğru anlamak gerekmektedir.
Sağlıkla ve hoşça kalın…
KAYNAKÇA
Bischoff S, Crowe SE. Food allergy and the gastrointestinal tract. Curr Opin Gastroenterol 2004; 20: 156-61.
Burks W, Helm R, Stanley S, et al. Food allergens. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2001; 1: 243-8.
Beyer K, Teuber S. The mechanism of food allergy what do we know today? Curr Opin Allergy Clin Immunol 2004; 4: 197-99.
Ko J, Mayer L. Oral tolerance lessons on the treatment of food allergy. Eur J Gastroenterol Hepatol 2005; 17: 1299303.
Chin JJC. Revisiting the hygiene hypothesis in gastrointestinal allergy. Curr Opin Gastroenterol 2002; 18: 70510.
Breiteneder H, Ebner C. Atopic allergens of plant foods. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2001;1:261-7.
[gview file=”https://www.gencdiyetisyenler.com/wp-content/uploads/2016/06/Besin-Alerjileri.docx”]
