B12 VİTAMİNİ
B12 vitamini hayvansal kaynaklı bir vitamin olup, bitkilerde bulunmaz. Bu yüzdendir ki B12 vitaminin keşfedildiği dönemlerde bu vitamin için ‘’hayvansal protein etmeni’’ denilmiştir.
Diyet bitkisel gıdalardan oluştuğunda alınan vitamin miktarı azalır. B12 ısı, asit ve alkaliye oldukça dayanıksızdır. Besinlerin kaynama süresinin uzaması ve/veya ısı derecesinin artması vitamin kayıplarına neden olur. Ayrıca karaciğer, balık gibi besinlerin haşlama sularının dökülmesi önemli kayıplara neden olur.
VÜCUTTA KULLANIMI ve EMİLİMİ
Yetişkin bir bireyin vücudunda ortalama 4-5 mg kadar B12 vitamini bulunur. En çok karaciğer, böbrek ve kalpte olmak üzere birçok dokuda depolanabilmektedir. Hayvansal dokularda proteine bağlanarak taşınır. Mide duvarından salgılanan ‘intrinsik faktör’ denilen gliko-protein denilen yapıya bağlanarak emilir ve incebağırsaklarda B12 vitamini serbest hale gelir. Ayrıca R proteinleri olarak bilinen bazı moleküller de vitaminin intrinsik faktöre bağlanmasını engelleyerek emilimi olumsuz yönde etkiler.
Ayrıca mide salgısısnın azlığı ve mide mukozasında zayıflık intrinsik faktörün yeterince salgılanmamasını sağlayarak emilimi azaltır. Özellikle yaşlı bireylerde mide salgısının azalması bu vitaminin eksikliğine neden olur.Bununla birlikte pankreas yetersizliği de emlimi azaltır. Böbrek ve karaciğer hastalıkları B12 depolarına zarar verir. Emilim bozuklukları, bazı ilaçlar, oral kontraseptifler emilim oranını düşürmektedir. Fazla alkol tüketimine emilimi olumsuz etkiliyor.Protein, A vitamini ve folik asit yetersizliği de emilimi azaltan diğer nedenler arasında. Fazla C vitamini ise vitaminin vücutta biyoyararlılığını azaltıyor. Emilimin yetersiz olması vitamin eksikliğine neden olabilir.
Vücuttan atımı ise idrar, safra salgısı ve gaita ile olmaktadır. İntrinsik faktör salgılandığı sürece safra ile salgılanan tekrar emilir.Bakterilerce üretilen ve emilmeyen vitamin gaita ile vücuttan uzaklaştırılır.
EKSİKLİĞİ
- Kol ve bacaklarda duyu azalması
- Baş ağrıları
- Depresyon
- Unutkanlık
- Yorgunluk
- Uyuşukluk
- Pernisiyöz anemi denilen anemi türü
- Kol ve bacaklarda kasılmalar
- Sinir sisteminde işlevsel bozukluklar görülebilir.
Eksiklik tıbbi ve/veya beslenme tedavisiyle giderilebilir. Vücumuzdaki serum düzeyini ve depolardaki miktarı öğrenmek için 6 ayda bir gerekli tetkikleri yaptıralım.
Sağlıklı günler diliyorum
Hülya TUNÇEL
KAYNAKÇA
Baysal, Ayşe. Beslenme. Ankara/Hatipoğlu yayınları,2015.
