ERGOJENİK DESTEK NEDİR VE SPORCULAR ERGOJENİK DESTEK KULLANMALI MIDIR?
Ergojenik Destek Nedir?
Ergojenik sözcüğü, Yunanca’da iş üretmek anlamına gelen ‘’ergo’’ ve ‘’genic’’ kelimelerinden oluşur.
Spor müsabakaları yapıldığından beri sporcular, performanslarını arttıracak öğeleri kullanmayı her zaman çok istemiş ve denemişlerdir. Ergojenik destek; egzersiz ve spor performansını, fiziksel görünümü olumlu yönde etkileyen, hastalık oluşumunu ve yaralanmaları önleyen, stresle baş etmeyi sağlayan öğeler ve yöntemlerdir. Bazıları performansı arttırmaya yardımcı olurken bazılarının etkisi olmaz bazıları ise sağlığı ve performansı olumsuz yönde etkileyebilir.
Ergojenik destekler; Fizyolojik, biyomedikal, psikolojik, farmakolojik ve besinsel olmak üzere 5 grup altında toplanır.
- FİZYOLOJİK ERGOJENİK DESTEKLER: Vücudun farklı sistemlerinin fonksiyonlarını arttırır. Dayanıklılık egzersizleri sonucunda kardiyovasküler sistem güçlenir.
- BİYOMEKANİK ERGOJENİK DESTEKLER: Sporculara daha iyi mekanik avantajlar sağlar. Örneğin; özel olarak tasarlanmış mayolar vb.
- PSİKOLOJİK ERGOJENİK DESTEKLER: Negatif düşünceler ve şüpheler, zihinsel odaklanma eksikliği, fiziksel veya duyusal engeller, sporcuların performansını olumsuz yönde etkileyen önemli etmenler olabilir. Psikolojik ergojenik destek, bu aşamada yarar sağlayabilir.
- FARMAKOLOJİK ERGOJENİK DESTEKLER: Tıbbi tedavi için kullanılan ilaçlar bu sınıfa girer. Hastalığı tedavi etmek amaçlı tasarlanmış kimyasal maddeler sağlıklı sporcular tarafından da performansı arttırma amaçlı kullanılır. Örneğin; amfetaminler, ağrı kesiciler, anabolik steroidler ve diğer ilaçlar farmakolojik ergojenik desteklerdir.
- BESİNSEL ERGOJENİK DESTEKLER: Beslenme destek ürünleri, yiyecekler ve sporcular tarafından performansı geliştirmek için kullanılan özel diyetler, beslenme uygulamaları ve stratejileri besinsel ergojenik desteklerdir.
Ergojenik Destek Ürünleri Önerilen Dozda Kullanıldığında Güvenilir mi?
Besin destekleri düşük dozlarda kullanıldığında güvenilirdir ancak yüksek dozlarda yan etkileri ortaya çıkar. Örneğin; yüksek miktarda kafeinin ergojenik etkisi vardır. Fakat yüksek dozda kullanımı bazı kişilerde barsak kramplarına ve kalp çarpıntısına neden olabilmektedir. Ergojenik yardımcılar kuvveti, dayanıklılığı, hızı ve beceriyi sürekli olarak artırmaya yönelik olarak kullanılır. Ayrıca ergojenik yardımcıların kas fibrillerine doğrudan etki ederek, yorgunluğun etkisini azalttığı, kas kasılmaları için yakıt kaynağı oluşturduğu, kalp ve dolaşım sisteminin etkisini arttırdığı da tahmin edilmektedir
Sporcular Neden Ergojenik Destek Kullanır?
Yapılan çalışmada sporcuların %43.5’i sağlıkları,%42.5’ i güç ve kuvvetini arttırmak, %42.5’i kas yapımı için kullanmaktadır. Erkek sporcular protein ve vücut ağırlık kazanımı sağlayan ürünleri, kreatin, diğer kas yapıcı ve yağ yakıcı olarak pazarlanan ürünler kullanır. Kadın sporcular ise vitamin ve mineralleri, vücut ağırlık kaybını sağlayan ve enerji harcamasını artıran ürünleri kullanır. Bazı sporcular ise sporlarını yaparken doğal beslenme yoluyla ya da ilave her hangi bir destek ürünü almaksızın aynı performansın elde edilebileceğini de düşünmektedir.
Aslında beslenmemizde ideal kiloda kalmak ve sağlıklı bir şekilde beslenmek için nasıl bir
denge varsa sporcularında başta günlük alması gereken beslenme düzenine ilave olarak ve
gerektiği takdirde, ideal dozlarda ergojenik destekleri kullanmalarında herhangi bir sakınca
yoktur.
DİYETİSYEN SİMAY DEMİRKIRAN
KAYNAKLAR:
Prof. Dr. GÜLGÜN ERSOY FİZİKSEL UYGUNLUK,SPOR VE BESLENME İLE
İLGİLİ TEMEL ÖĞRETİLER
https://www.sporhekimligidergisi.org/tam-metin/32/tur
http://www.sbd.hacettepe.edu.tr/fulltext/2009_4_4.pdf
