KAFEİN GEBELİK VE EMZİRME
KAFEİN’İN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
KAFEİN NEDİR?
Kafein dünyada en az 63 tür bitkinin meyvesi, tohumu ve yaprağında doğal olarak bulunmaktadır. Kafein dünyada en yaygın olarak kullanılan doğal uyarıcı bir maddedir. Uyku ve anksiyete gibi olumsuz bazı etkilerinin yanında kafeinin kanıtlanmış birçok sağlık yararı da vardır. Günümüzde dünya nüfusunun %80’i kafeinli içecekler tüketmektedir. Bu oran Kuzey Amerikada %90 oranına çıkmaktadır.
KAFEİNİN ETKİLERİ NELERDİR?
- Santral sinir sistemini uyarmak
- Katekolamin salınımını artırmak
(Hiperglisemi,lipolizi arttırılar bazal metabolizma hızı artar) - Düz kasların gevşemesini sağlar
- Kalp hızını arttırır.
- Bunun dışında yan etkileri;Mide asit salgısını uyarmak
- Diüretik etki yapmaktır.
Hamilelikte Kafein – Genç Diyetisyenler
HANGİ BESİNLER VE İÇECEKLER KAFEİN İÇERİR?
Kafeinin en çok bilinen kaynakları çay, kahve, kolalı içecekler ve çikolatada bulunmaktadır. Ayrıca kafein ilaveli bir çok gıda ve içecek piyasada bulunmaktadır.(dondurma, kakao, puding, milkshake, hazır kurabiyeler, jelibon vb.)
Kafein ayrıca enerji içecekleri ve bitkisel tabletlere de eklenebilir.
KAFEİN BESİNLERE NEDEN EKLENİR?
Koka bitkisinin tanesi ve çay yapraklarından oluşturulan besin ve içeceklerde bulunur. Lezzet vermesi için besinlere kafein katılmaktadır.
KAFEİN VÜCUTTA NASIL METABOLİZE OLMAKTADIR?
Kafein, tüketildikten sonra hızla kana karışıyor ve bağırsaklar tarafından emiliyor. Kafeinin asıl etkisi beyin üzerindedir. Beyni rahatlatarak yorgunluğu alır. Kafein vücutta çok hızlı metabolize olur bir fincan kahve tüm işlemlerini tamamlaması 20 dakika sürmektedir.
TÜKETİLEN KAFEİN MİKTARI SINIRI NE OLMALIDIR?
Normal sağlıklı bir kişinin günlük alım miktarı 300mg’dır. Orta düzeyde kafin kullanımı bireyler için olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Bazı kişilerde kafeine duyarlılık olabilmektedir ve çok az miktarda olsa dahi olumsuz etkilenebilmektedir. Alınan kafein miktarı her birey için etkileri farklıdır. Bireyin yaşı, cinsiyeti, fiziksel aktivitesi ve hassasiyetine göre değişmektedir.
Kişisel duyarlılığın yanı sıra hamile, emzikliler, yaşlılar ve çocuklarda tüketimi dikkat edilmesi gerekir.
-Ortalama bir fincan kahvede 85 mg , bir fincan çayda 24 mg 30 gramlık çikolatada ise 8 mg kafein bulunmaktadır. Günlük 3-4 fincan kahve veya 5-6 fincan çay’ın 300 mg olduğu belirtilmiştir. Kafein vücutta birikmez metabolize olduktan sonra atılır.
Alkolsüz içecekler özellikle diyet olanları yüsek miktarda kafein içermektedir 350 gr meşrubatta 23-69 mg arasında kafein içermektedir.
HAMİLELİK DÖNEMİNDE KAFEİN ALINABİLİR Mİ?
Hamilelik döneminde alınan Kafein çok hızlı bir şekilde plasenta aracılığı ile fe-tüsün dolaşımına katılmaktadır. Fetüsün yeterli enzim sistemleri gelişmediği için kafein metabolizması çok uzun süre almaktadır.
Sağlıklı bir erişkinde kafein yarı ömrü 3-4 saat iken fetüste 9-11 saate kadar çıkmaktadır. FDA göre günlük kafein miktarı 300mg altına inmelidir.
KAFEİNİN FETÜS ÜZERİNE OLUMSUZ ETKİLERİ
Kafein plesanta yoluyla fetüse geçtikten sonra fetüsün kafeini metabolize edebileceği yeterli enzim sistemleri bulunmamaktadır. Kafein fetüste cAMPdüzeyini yükseltmekte ve yüksek cAMP fetal hücrelerin gelişimini önlemektedir.
Ayrıca, kafein anne dolaşımındaki katekolaminleri yükselterek intervillöz plesantal kan miktarını düşürmektedir.
Yapılan hayvan çalışmalarında yüksek dozda kafeinin teratojen (gebelikte yapısal bozukluklar)etki göstererek yarık damak, eksik parmak gibi malformasyonlar oluşturduğu saptanmıştır.
GEBELİKTE YÜKSEK KAFEİN ALIMI SONUÇLARI NELERDİR?
Gebelik esnasında 300 mg/gün üzerinde kafein tüketiminin intrauterin gelişme geriliği ve düşük doğum ağırlığı oluşturduğuna dair yapılmış çalışmalar bulunmaktadır. İntrauterin gelişme geriliği, intrauterin hayatta fetüse yeterli besin ve oksijen ulaşamaması sonucu gelişmektedir.
Yapılan araştırma sonucunda yüksek kafein tüketen annelerin düşük doğum ağırlığı açısından normal annelere göre 2 kat daha riskli oldukları saptanmıştır.
Türkiye’de 123 gebe üzerinde yapılan bir çalışmada ile sigara kullanmayan ve günde 300 mg ve üzerinde kafein alan annelerin bebek ve plesanta ağırlığında istatistiksel olarak anlamlı bir düşüş olduğu bulunmuştur.
EMZİRME DÖNEMİNDE KAFEİN ALINMALI MIDIR?
Emziren annelerin aşırı olmamak kaydıyla kafein alınabileceği bazı çalışmalarda olsa dahi, az miktarda da olsa anne sütünden bebeğin kafein aldığı bilinmektedir. Yapılan çalışmada kafein yüksek miktarda alan annenin sütünün %30 daha az demir içerdiği ve bebekte anemi görülme riski arttığı gözlemlenmiştir. Ayrıca fazla kafein alımı bebekte huzursuzluk ve uyku problemleri meydana getirmektedir.
KAFEİN OSTEOPOROZA NEDEN OLUR MU?
Osteoporozun en önemli risk etmenleri genetik, yetersiz kalsiyum alımı, yetersiz egzersiz, yaş, östrojenin yetersiz olması gibi etkenler osteoporoza neden olmaktadır. Ancak fazla miktarda kafein alımı da osteoporoza neden olmaktadır.
KAFEİN KAN BASINCINI YÜKSELTİR Mİ?
Bazı kişilerde kafein kan basıncını yükselttiği bilinmektedir. Yüksek kan basıncını olan bireylerin kısıtlama yapması gerekir.
KAFEİNİN KALP HASTALIKLARI İLE İLİŞKİSİ VAR MIDIR?
Kafein alımının kalp hastalıkları oluşturmadığı ancak fazla tüketilmemesi gerektiği vurgulanmıştır.
ÇOCUKLAR İÇİN GÜNLÜK KAFEİN ALIM MİKTARI NE KADARDIR?
Çok fazla kafeinli içecekleri ve gıdaları tüketmemeleri gerekir. Günlük alımı 35-40 mg geçmemelidir.
SİYAH ÇAY VE YEŞİL ÇAYIN KAFEİN MİKTARI NE KADARDIR?
Siyah çayın 200 gramındaki kafein miktarı 47 mg’dır. Yeşil çayın 200 gramı ise 25 mg kafein içermektedir.
Gamze ŞAVUR
KAYNAKLAR
https://www.diyetz.com/kafein-iceren-gidalar/
http://www.haber7.com/saglikli-yasam/haber/1835026-kafein-aliminin-metabolizma-uzerindeki-etkileri
http://www.ttb.org.tr/STED/sted0101/16.html
Grosso LM, Bracken M. Caffeine metabo-lisms, genetics and perinatal outcomes: a re-view of exposure assessment considerationsduring pregnancy. Ann Epidemiol 2005;15(6):460-6
