İÇİMİZİ ISITAN ‘BİTKİSEL ÇAYLAR’
Bitkilerin bazılarının meyveleri, çiçekleri ve yaprakları çay olarak kullanılabilir. Doğadan toplanıp kurutularak direkt olarak kullanılabileceği gibi toz haline getirilip kağıttan tek servislik poşete konulup da tüketilebilir.
Kuşburnu, kekik ve nane gibi bitkiler kurutma işlemine gerek kalmadan taze olarak da kaynatılıp içilebilir.
Çaylar içeriğinde bulunan uçucu yağlar, antioksidant özelliğe sahip flavonoidler ve diğer bileşikler sağlığa faydalı kabul edilir. Toplum olarak bitkisel ürünlerin güvenilir olduğunun düşünülmesi, bu ürünlerin zararsız olduğuna dair medyada bulunan bazı bilgi kirlilikleri ve yine bu bitkisel çaylarına ulaşımın kolay olması bu çayların kullanımını yaygınlaştırmaktadır. Fakat bazı çayların aşırı tüketimi vücuda zararlı hale gelebilir. Örneğin sinamekinin aşrı kullanımı diyareye (ishal) neden olacağından uzman kontrolünde tüketilmelidir.
En yaygın kullanılan bitki çayları ve faydaları;
Türkiye’de satışa sunulan bitkisel çaylar arasında en fazla sinameki çayının olduğu tespit edilmiştir.Sinameki; bileşeninde antrakinon türevi glikozitler bulunan bir bitkidir. Dolayısıyla özellikle kolon sinirlerinde değişimlere yol açar.Uzun süre sinameki tüketen bireylerde en sık görülen bulgu hipopotasemidir. Hipopotasemi; dışkıda potasyum atılımıyla beraber dışkı ile su ve sodyum atılımına bağlı olarak gelişen hiperaldosteronizme bağlı olarak da ortaya çıkar.
Ayrıca hiçbir çayda efedrin kullanılmamaktadır. Bitki çaylarının ana bileşeni olarak laksatif ve diüretik etkileri olan birden fazla bitkiler kompleks olarak kullanılır. Birden fazla ürünün kompleks olarak kullanılması bu drogların içerdiği kimyasal bileşenlerin farmakolojik olarak etkileşime geçmesine ve toksik etkilerin ortaya çıkmasına sebep olabilir.
Ayrıca bu çaylar arasında en çok tüketilen kilo vermeye yardımcı çaylardır. Bunun en büyük sebebi obezitenin yaygınlaşmasıdır. Ancak obezite tedavisi sadece bitkisel çaylarla tedavi edilebilecek bir hastalık değildir. Bu amaçla kullanılan çayların birçoğunu laksatif ve diüretik etkisi vardır. Dolayısıyla bu çayların uzun süre bilinçsiz kullanımı vücutta alt ekstremite kaslarının zayıflığından, mide ve bağırsak motilitenin bozulmasına ve nörolojik bozukluklara vs. kadar birçok problemlere neden olabilmektedir.
Bitkilerin bazılarının alerjen olabileceği unutulmamalı; bilinçsiz kullanımdan kaçınılmalıdır. Tüketmeden önce mutlaka bir uzmana (diyetisyen, eczacı, doktor) danışılmalı etkileri öğrenilmelidir.
Ayrıca bu tip ürünlerin ilaç olarak değerlendirilmeli ve Sağlık Bakanlığı kontrolünde ruhsat ile eczanelerde satılması kamuoyu sağlığı bakımından daha yararlı olacaktır.
Sağlıklı Günler
HÜLYA TUNÇEL
KAYNAKÇA
Baysal, Ayşe. Beslenme. Hatipoğlu yayınevi/Ankara:16.Baskı,2015
Saraçoğlu, Ahmet, Bülent Ergun.’’ Türkiye’de Satılan Bazı Bitkisel Zayıflama Çaylarının İçerikleri ve Bu Çayların Kullanımına Bağlı Ortaya Çıkabilecek İstenmeyen Etkiler.’’ Tıbbi Farmakoloji Medical Pharmacology 26 (2006): 355-363.
