Yağ Dokusu Endokrin Bir Organ Mıdır?
Son yıllarda yapılan araştırmalar yağ dokusunun sadece trigliserit depolayan pasif bir organ olmadığı aksine dolaşıma bazı maddeler (adipokin) salgılayan endokrin bir organ olduğu, bu salgı maddelerininde inflamasyonda ve obeziteye ilgili hastalıkların oluşmasında rolü olduğunu ortaya koymuştur.
Yağ dokusundan salgılanan başlıca adipokinler;
Leptin : Kilo alımını kontrol eden bu hormonun salgılanması yağ dokusunun artışı ile doğru orantılı olarak artar.Sağlıklı bireylerde leptin iştahı azaltıp kalori yakımını artırmaktadır. Şişmanlarda ise kanda leptin hormon düzeyi yüksek olmasına rağmen, iştah azalması ve zayıflama olmamaktadır. Yüksek leptin düzeyine rağmen iştahın azalmaması söz konusudur. Bu Leptin Direnci (Rezistansı) şeklinde adlandırılmıştır.
Adiponektin: İnsülin duyarlılığını arttırıcı etkisi olan bir proteindir.Bazı araştırmalarda adiponektin’in insülin direncini bir çok dokuda düzelttiği saptanmıştır.Yağ dokusunun miktarı arttıkça dolaşımdaki adiponektin seviyesi azalır.
Resistin: İnsülinin uyardığı glukozun hücre içine alınımını bozar, hepatik glukoz üretimini arttırır, glukoz toleransında bozulmaya ve insülin direnci gelişmesine yol açar. Yağ dokusu artışı ile birlikte dolaşımdaki resistin düzeyi artar.
TNF-α: TNF-α‘nın hipotalamus üzerinde de önemli etkileri vardır. Yağ dokusu miktarını ayarlamakta ve obezite üzerinde önemli ölçüde koruyucu etki göstermektedir. Yağ dokusu artışı ile birlikte dolaşımdaki düzeyi azalır.
Yapılan araştırmalar yağ dokusundan salgılanan daha pek çok yeni adipokin (IL-6, C- Reaktif Protein, PAI-1, IGF – 1, Adipsin, Asilasyon Stimulating Protein , MIF , Apelin vb.) olduğunu göstermiştir. Yağ dokusu arttıkça salgılanan adipokinlerin seviyeleri de değişmektedir. Değişen bu seviyeler başta tip 2 diyabet olmak üzere bir çok metabolik hastalık ile ilişkilidir ve obezite ile gelen metabolik hastalıkların başka bir açıklayıcısı olmaktadır.
Diyetisyen Şükran İpek Yabuz
