Besin alerjileri çocukluk çağında daha yüksek olmak üzere toplumda görülen ve kızarıklık, kuruma, kaşıntı gibi etkilere neden olabilen reaksiyonlardır. Bu alerjilerin tespit edilip bireyin beslenmesinden çıkarılması yaşam kalitesini arttırmak adına büyük önem taşır.
Besinlere karşı reaksiyonlar toplumda sıklıkla gözlenmektedir. Ancak bu reaksiyonların hepsi alerjik olmayabilir. İmmün sistemin rol oynadığı(immünoglobulin E (IgE) reaksiyonlar besin alerjisi olarak adlandırılırken immün sistemin rol almadığı reaksiyonlar besin intoleransı olarak adlandırılır. Toplumda % 2 oranında görülen besin alerjilerinde çocuklarda oran % 8’e kadar çıkabilmektedir. Alerjik reaksiyonlar deride kaşıntı, kuruma, kızarıklık, şişlik gibi bireyin yaşam kalitesini düşüren durumlara neden olabilir. Bu tabloya nefes almada güçlük ve tansiyon düşüklüğü de eklenirse anaflaksi gelişir ve ciddi sonuçlar doğurabilir.
En çok alerjiye neden olan besinler:
inek sütü, yumurta, balık ve kabuklu deniz ürünleri, kabuklu ve
yağlı kuruyemişler (fındık fıstık gibi), tahıllar, etler, meyveler, sebzeler
ve kurubaklagiller, baharatlar ve çeşni vericiler, çikolata, bal ve
bazı içeceklerdir. Bunlardan özellikle yumurta, yer fıstığı, inek sütü
özellikle 2-3 yaşına kadar olan çocuklarda alerjik etki gösterebilmektedir.
Çeşitli besinlere alerji gösteren bireylerde o besin grubundaki diğer besinlere de reaksiyon görülebilir. Örneğin bademe reaksiyon gösteren bireyin ceviz vb ne karşı reaksiyon göstermesi, inek sütüne alerjisi olanın diğer sütlere de reaksiyon göstermesi gibi.
İnek sütü en çok alerjiye neden olan besindir. Sütteki alfa laktogl
obulin, kazein, sığır gamma globülin, sığır albümin, ve beta laktoglobulin alerjiye neden olan beş proteindir. İnek sütü alerjisi olanlarda sıklıkla çapraz reaksiyon gelişebilmekte ve keçi sütü gibi diğer sütlere de alerji görülebilmektedir. Çoğunluğunda 3 yaşından önce bu alerji ortadan kalkmaktadır.
Yumurta besin alerjilerine neden olan proteinleri içeren bir diper besindir. Yumurtanın sarısından çok beyazı alerjiktir. Ovaalbumin, ovomukoid, ovotransferrin ve konalbumin yumurta beyazındaki önemli alerjenlerdendir. Yumurta alerjisi de süt gibi bebeklik çağında ortaya çıkmakta yaşla birlikte kaybolmaktadır. Alerjik reaksiyon gözlendiğinde yumurta tüketimine 6 ay ara verilmelidir.
Balık ve diğer deniz ürünleri geniş bir grup ciddi reaksiyonlara neden olabilmektedir. Köpek balığı, vatoz, morina balığı, sardalye, uskumru, ton balığı, ıstakoz, kerevit, karides, yengeç, salyangoz, deniztarağı, midye, istiridye, kalamar ve ahtapot alerjik reaksiyon gösterebilecek deniz ürünlerindendir. Balık alerjisinin yıllar içinde kaybolması süt ve yumurtaya göre daha zordur.
Yağlı tohumlar-özellikle yer fıstığı- alerjik reaksiyona neden olabilmektedir. Bu reaksiyonlar genellikle yaşam boyu devam etmekte ve solumayla dahi aynı alerjik reaksiyonlar gözlenebilmektedir.
Besin alerjilerine tanı koymak adınalmektedir. Bu reaksiyonlar genellikle yaşam boyu devam etmekte ve solumayla dahi aynı alerjik reaksiyonlar gözlenebilmektedir.
-
deri prik testi
-
yama testi
-
serumda alerjene özgü IgE saptaması
-
besin eliminasyonu ve yüklemesi gibi testler mevcuttur.
Besin alerjilerinin tedavisinde diyet önemli rol oynamaktadır. Alerji riski bulunan besinler çocuklara 2 yaşından önce verilmemeli, çocukta kusma, ishal, bulantıya neden olduğu durumda besin kesilmelidir. Bu konuda özellikle inek sütüne dikkat edilmeli ve anne sütüne devam edilmelidir. Anne sütünün yetersiz olduğu durumlarda ise tam hidrolize mamalar tercih edilmelidir. Diyetisyen Sedanur Macit
