İKİNCİ BEYNİMİZ: ENTERİK SİNİR SİSTEMİ
‘Vücudumuzda ikinci bir beyin daha mı varmış?’ dediğinizi duyar gibiyim. Hani Aşık olduğumuzda içimiz de uçuşan kelebekler yada önemli bir sınav öncesinde karnımızda hissettiğimiz rahatsızlık var ya bunlar ikinci beynimizin sinyalleri. Peki nedir bu enterik sinir sistemi? Sindirim sistemi boyunca yemek borusundan anüse kadar uzanıyor. Bu sistem beyinden hiçbir uyarı almadan kendi kendine işleyerek gıdaların hareketini ve sindirimini kontrol ediyor.
Bir yandan besinlerin mekanik parçalanmasını sağlarken, gerekli kas hareketlerini kontrol ediyor, midedeki gerekli asit ortamını hazırlıyor ve uygun biyokimyasal ortamı hazırlıyor. Karmaşık ve kapsamlı bir sistem olan enterik sistem iç dünyamızdaki hastalık yapıcı mikroorganizmaları algılayarak hastalıklardan koruyor.
Bağırsaklarda bu sistemin en önemli organlarından bir tanesi. Özellikle bağırsaklarımızda yaşayan faydalı bakterilerin yan probiyotiklerin beynimizi etkilediğine dair bulgular var. McMaster üniversitesin de Jane Foster ve arkadaşlarının yaptığı bir araştırma da doğumdan itibaren bakteriler ve beynimizin sürekli iletişim halinde olduğunu keşfettiler. Bu iletişim beyin devrelerinin oluşumunda önemli rol oynuyor. Bu çalışmanın ışığında yola çıkan bazı araştırmacılar depresyon, huzursuz bağırsak sendromu gibi hastalıkların kontrol altına alınabileceği düşüncesindeler. Collage Cork üniversitesinde yapılan bir araştırma da peynir, yoğurt da bulunan laktobaillus bakterisinin farelerin beyin hücreleride değişikliğe yol açtığını gözlemlemiş. Bir nörotransmit olan GABA’nın üretimini değiştirmiş ve kaygı gibi davranışlarıın azaldığını gözlemlemiştir. Aynı şekilde vücudumuzda seratonin hormonunun %95 i enterik sistemde üretiliyor.
Enterik sistemin daha bir çok hastalıkla ilişkili olduğu düşünülüyor. Bunlardan bazıları Parkinson ve alzhimer. Parkinsonda görülen hareket ve kas kontrolüyle ilgili sorunlar beyindeki dopamin hücrelerinin kabı sonucu oluşmaktadır. Bu hasarı oluşturan Lewy cisimcikleri diye adlandırılan protein yığınlarına sindirim yolundaki dopamin üreten nöronlarda da rastlanmış. Parkinsondan ölen bir kişinin vucundada lewy hücrelerinin dağılımına bakan bir araştırmacı hastalığın ilk önce sindirim yolundaki bir virüs nedeniyle olduğunu tespit etmiştir. Aynı şekilde alzhimer hastalarının beyinlerinde görülen plaklar ve düğümler sindiririm sisteminde de görülmektedir.
Enterik sistem konusun da çalışmalar az olsa da yediklerimiz ve beynimiz arasında bir bağlantı olduğu kanıtlanmıştır. Bağırsakların önemli rol oynadığı bu sistem de prebiyotikleri hayatımıza dahil etmeliyiz. Hipokratın da dediği gibi ‘yedikleriniz ilacınız, ilacınız yedikleriniz olsun’…
Yazar : Diyetisyen Meryem Nur BOZ
Kaynaklar:
www.scientificamerican.com/article/second-brain
www.nytimes.com/2005/08/23/health/23gut.html?pagewanted=all
Bilim teknik 2014/ Ekim
