Yeterli ve dengeli beslenmenin önemini sürekli vurguluyoruz. Yeterli ve dengeli beslenme bedene ihtiyacı olan enerji, besin öğeleri ve diğer biyoaktif maddelerin yeteri kadar alınması ve öğünlerde dengeli tüketilmesidir. Besinleri yeterli ve dengeli şekilde tüketmekle birlikte besinlerin besleyici etkisinin yanında iyi hali koruyan, geliştiren ve hastalık oluşma riskini azaltan gıdalar olmalıdır ve bu gıdalara fonksiyonel gıdalar denilmektedir.
FONKSİYONEL GIDALAR:
-
Fonksiyonel etken içeren doğal gıdalar
-
Fonksiyonel etken ilave edilen yani zenginleştirme yapılan gıdalar
-Omega 3- Omega 6 içeriği artırılmış gıdalar
-Diyet lifi içeriği artırılmış gıdalar
-Tuza iyot eklenmesi
-Margarine A vitamini, süte D vitamini, meyve sularına kalsiyum katılması-Resveratrol(üzüm çekirdeği ekstresi)eklenmiş gıdalar örnek verilebilir
-
Zararlı bileşiği çıkartılan gıdalar-Na azaltılmış tuz ve ya Na içermeyen tuzlar
-Düşük kalorili gıdalar
-Glutensiz gıdalar
-Diyabetik gıdalar(şeker içermeyen)
-Fenil ketonüri hastalar için özel gıdalar örnek verilebilir
Ülkemizde; probiyotik yoğurtlar, prebiyotik içecekler, çeşitli bitkisel çaylar, DHA katkılı çerez gıdalar, diyet lif içeriği yüksek ürünler, enerjisi azaltılmış gıdalar, omega-3 yağ asiti içeren gıdalar, glutensiz ekmek, sporcu gıdaları, kalsiyumla zengin süt, folik asit ve demir zengini ekmek gibi, bitki sterolleri ve bitki stanol esterleri içeren modifiye margarin ürünleri kullanılmaktadır.
Kafkas Üniversitesi Besin Hijyeni Ve Teknolojisi Anabilim dalı hazırladığı doğal fonksiyonel gıdaları tablolaştırmıştır.
|
KAYNAK |
SINIF/BİLEŞİK |
BAŞLICA YARARLARI |
|
KEROTENOİDLER |
||
| Havuç, bazı meyveler |
Beta karoten |
Hücrelere zarar veren serbest radikalleri nötralize eder, hücresel antioksidan savunmayı destekler |
|
Karalahana, mısır, ıspanak, yumurta, turunçgiller |
Lutein, zeaxanthin |
Sağlıklı görünümün devamına katkı sağlar |
|
Domates ve işlenmiş domates ürünleri |
likopen |
Prostat sağlığına katkıda bulunur |
|
DİYET LİFLERİ |
||
|
Buğday kepeği |
Çözünmeyen lif |
Sindirim sistemi sağlığına katkıda bulunur |
|
Yulaf kepeği ve unu |
Beta glukan |
Koroner kalp hastalığı (KKH)riskini azaltır |
|
Psylium tohumu kabuğu |
Çözünen lif |
KKH riskini azaltır |
|
YAĞ ASİTLERİ |
||
|
Ağaçta yetişen sert kabuklular |
Tekli doymamış yağ aitleri(MUFA) |
KKH riskini azaltır |
|
Ceviz, Keten tohumu |
Çoklu doymamış yağ asitleri(PUFA),omega-3 yağ asitleri |
Zihin ve görme fonksiyonlarına katkıda bulunur |
|
Balık ve deniz ürünleri yağı |
PUFA |
KKH riskini azaltır zihin görme fonksiyonlarına katkıda bulunur |
|
Sığır ve kuzu eti, bazı peynirler |
PUFA ve konjine linoleik asit |
Vücut geliştirme ve immün sistemin fonksiyonuna katkıda bulunur |
|
FLAVONOİDLER |
||
|
Kabuklu meyveler, kiraz, vişne, kırmızı üzüm |
Antosiyanidinler |
Antioksidan savunmayı destekler, beyin fonksiyonlarına yardımcı olur |
|
Çay, kakao, çikolata, elma, üzüm |
Kateşinler |
Kalp sağlığına yardımcı olur |
|
Turunçgiller |
Flavanonlar |
Antioksidan savunmayı destekler |
|
Soğan,çay,elma,brokoli |
Flavanoller |
Antioksidan savunmayı destekler |
|
İzotiyosyanatlar |
||
|
Karnabahar, brokoli, brokoli filizi, lahana, karalahana, bayırturpu |
Sulforafen |
Zararlı bileşiklerin detoksifikasyonu sağlar ve antioksidan savunmayı destekler |
|
FENOLLER |
||
|
Elma, armut, ağaç meyveleri, bazı sebzeler |
Kafeik ve ferulik asit |
Genel sağlığı ve kalp sağlığını destekler |
|
BİTKİ STANOLLERİ/STEROLLERİ |
||
|
Mısır, soya, buğday, ağaç |
Serbest stanol/steroller |
KHH riskini azaltır |
|
PREBİYOTİK/PROBİYOTİK |
||
|
Tahıllar, soğanlar, bazı meyveler, sarımsak, bal, pırasa |
İnülin,frukto oligosakkaritler |
Sindirim sistemi sağlığını artırır |
|
Yoğurt ve diğer süt ürünleri |
Laktobasiller bifidobakteriler |
Sindirim sistemi sağlığını ve sistemik bağışıklığı destekler |
|
FİTOÖSTROJENLER |
||
|
Keten, çavdar, bazı sebzeler |
Lignanlar |
Kalp ve immün sistem sağlığını destekler |
|
SÜLFİTLER/TİYOLLER |
||
|
Sarımsak, soğan, pırasa, yeşil soğan |
Dallyl, Allyl menthyl trisulfide |
Zararlı bileşiklerin detoksifikasyonu, kalp sağlığı ve sağlıklı immün sistemi destekler |
|
Turpgiller |
Ditiyltiyonlar |
İmmün fonksiyonları destekler |
|
TANNİNLER |
||
|
Yaban mersini, kakao, elma, çilek, üzüm, şarap, yer fıstığı, tarçın |
Proantisanidinler |
Üriner sistem ve kalp sağlığını destekler |
Sonuç olarak fonksiyonel gıdalar hastalık oluşma riskini azaltan, yaşam kalitesini artırmak için insanların diyetlerinde bulunması gereken değerli gıdalardır. Bununla birlikte fonksiyonel gıdaların her derde deva mucizevî gıdalar olmadığı bilinmelidir. Fonksiyonel gıdalar Gıda ve İlaç Teşkilatı (FDA) tarafından kabul edilen hastalık / diyet ilişkisi konusunda iddiası kanıtlamış bilimsel çalışmalar içeren gıdalar olmalıdır. İnsanları doğru şekilde fonksiyonel gıdalara ilişkin bilgilendirmek gerekir ve besinlerin kişinin gereksinimi doğrultusunda günlük beslenmelerine daha fazla özen göstermeye teşvik etmeliyiz.
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ
[/vc_cta]
Html code here! Replace this with any non empty text and that's it.
